Okolice Zbuczyna w pierwszym ćwierćwieczu XIX wieku W chwili obecnej trudno jest dostrzec na lokalnym rynku wydawniczym prace historyków opisujące ich badania na epoką Księstwa Warszawskiego dla terenów tzw. nowych departamentów, utworzonych przez władze Księstwa Warszawskiego na początku 1810 r. Artykuł ten ma ambicje w niewielkiej części nadrobić te zaległości – ale odnosił się będzie jedynie do jednej parafii, parafii wcale nie największej, wcale nie najbardziej ludnej – za to bardzo charakterystycznej jeśli przyjmiemy kryterium stanowe. Mowa tu będzie o parafii w Zbuczynie, parafii stanowiącej północną część ziemi łukowskiej, a więc u schyłku XVIII wieku, należącej do województwa lubelskiego. W opisywanej epoce, punktem odniesienia dla mieszkającej w okolicach Zbuczyna szlachty, był Łuków, a w dużo mniejszym stopniu Siedlce. Okolice Zbuczyna u schyłku XVIII wieku zamieszkiwała głównie szlachta zagrodowa, w swej masie liczniejsza nawet od chłopów i to właśnie drobna szlachta decydowała o obrazie miejscowej parafii. Parafia zbuczyńska na przełomie XVIII i XIX wieku była dosyć rozległa. Na północy graniczyła z parafią w Pruszynie, od wschodu z parafiami w Hadynowie i Międzyrzecu, na południu z parafiami w Trzebieszowie i Łukowie, na zachodzie zaś z parafiami w Siedlcach i Domanicach. Mapa 1: Zbuczyn i okolice około 1817 r. (fragment mapy Colberga z 1827 r.) U schyłku Rzeczypospolitej parafia zbuczyńska stanowiła płn. – wsch. część woj. lubelskiego. Największą miejscowością przez cały czas był Zbuczyn. Wiek XVIII, burzliwe stulecie w dziejach Rzeczypospolitej, w dużej mierze zmieniło także status prawny Zbuczyna. O ile od czasów Władysława Jagiełły szczycić się mógł swym miejskim charakterem, to w 1750 r. utracił on przywilej miejski. Jako była królewszczyzna pozostał jednak Zbuczyn największą i najludniejszą miejscowością w parafii. Opis jednak okolic Zbuczyna zacząć trzeba od społeczności, która ją zamieszkiwała. W większości miejscowości mieszkała drobna szlachta, posiadająca jedynie mniejsze lub większe cząstki ziemi w okolicznych wsiach. Od tego schematu odbiegało jedynie kilka rodzin. Najbardziej znanym i utytułowanym rodem tamtejszej parafii byli Niemirowie herbu Gozdawa, właściciele rozległych dóbr, których centrum w dobie Księstwa znajdowało się w Zawadach. W opisywanej epoce właścicielami Zawad byli dwaj bracia: Jan i Michał, synowie Piotra i Marianny z Grzybowskich1. Jan Niemira był posłem powiatu siedleckiego na sejm 1811 r., a w grudniu 1812 r. mianowany został marszałkiem pospolitego ruszenia departamentu siedleckiego, które miało wspomóc pododdziały Piotra Bazylego Wierzbickiego i Józefa Rzodkiewicza przed nawałą rosyjską. Jan wcześniej był także prezesem rady obywatelskiej departamentowej w Siedlcach. Jego brat Michał był jeszcze w czasach staropolskich skarbnikiem mielnickim i komisarzem cywilno-wojskowym tej ziemi (1791), wylegitymowanym ze szlachectwa w 1837 r. W lipcu 1812 r. Michał, wraz z Dominikiem Ciecierskim byli delegatami powiatu drohickiego, którzy zawieźli do Warszawy akces do Konfederacji Generalnej. Niemirowie należeli do najściślejszej elity cywilno-wojskowej departamentu siedleckiego. Jeszcze w 1819 r. Jan i Michał Niemirowie byli członkami Rady Obywatelskiej województwa podlaskiego2. Mimo, że bracia Niemirowie byli kolatorami zbuczyńskiego kościoła, to na miejsce wiecznego spoczynku wybrali sobie łukowski konwikt Bernardynów. Ich rozległe dobra przypadły w udziale Amelii z Piłsudskich Ciołkowskiej – córce Jana i Anny z Niemirów Piłsudskich, która jednak bardzo szybko odsprzedała je rodzinie Marchockich, którzy wybudowali dwór w Krzesku. Z mapy zamieszczonej poniżej wynika, że dom Niemirów w Zawadach leżał w zachodniej części wsi, a założenie dworskie posiadało także staw i park. 1 2 Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. XII, Warszawa 1915, s. 99. Archiwum Główne Akt Dawnych, Komisja Rządowa Wojny, Siedlce. Akta gruntów pod stajnie wojskowe zakupionych, mrf. 35308, sygn. 257. Mapa 2: Zawady na początku XIX wieku. Do dużych właścicieli ziemskich w parafii Zbuczyn należeli także Egiersdorffowie herbu Poraj, którzy byli właścicielami Czuryłów. U schyłku Rzeczpospolitej miejscowości tę nabył Stanisław Egierszdorff, syn Wacława dziedzica Huty Cegłowskiej, który w 1789 r. w Kielcach poślubił Kordulę z Jaroszewskich. W czasach staropolskich Stanisław służył, podobnie jak i ojciec, w Wojsku Polskim. Co prawda Uruski wymienił jedynie jego syna (Stanisława), ale dzięki zapisom aktów stanu cywilnego parafii zbuczyńskiej wiadomo, że miał on także co najmniej jedną córkę. Była nią Franciszka, która za mąż wyszła za Jana Franciszka Markowskiego, w czasach Księstwa porucznika 1 kompanii fizylierów 1 batalionu 3 pułku piechoty. Jan F. Markowski w wojsku służył od maja 1809 r., i 11 grudnia 1809 r. awansowany został na porucznika. Wziął udział w wojnie 1812 r., lecz z wojny tej nie powrócił, zginął bowiem 7 września 1812 r. w bitwie pod Możajskiem3. Stanisław Egierszdorff, syn Stanisława urodził się w Żelechowie w 1797 r. Po śmierci swego ojca objął on dobra w Czuryłach, a po 1831 r. pełnił jeszcze funkcję radcy dyrekcji szczegółowiej województwa podlaskiego. W 1833 r. w Warszawie zawarł on związek małżeński z Józefą, urodzoną w Bejdach w 1809 r., córką Wawrzyńca i Wiktorii z Rzewuskich Lisieckich4. Józefa Lisiecka była zatem rodzoną siostrą Dominika Lisieckiego (1801-1846), poety, tłumacza literatury francuskiej, wolnomularza i w 1831 r. żołnierza Gwardii Narodowej5. 3 4 5 Lista imienna oficerów Księstwa Warszawskiego, s. XXV [w:] Bronisław Gembarzewski, Wojsko Polskie. Księstwo Warszawskie 1807 – 1814, Warszawa – Kraków 1905. Archiwum Państwowe w Warszawie, Akta stanu cywilnego parafii św. Jana Chrzciciela w Warszawie, Akt ślubu nr 118 z 15 maja 1833 r., sygn. 8, s. 532. Ludwik Hass, Sekta farmazonii warszawskiej, Warszawa 1980, s. 442. Mapa 3: Czuryły (początek XIX wieku). Nieco na zachód od Czuryłów leży wieś Cielemęc, którego właścicielem, w największej części, na przełomie XVIII i XIX wieku był Edmund Brzeziński herbu Lubicz. Był synem wiceregenta grodzkiego łukowskiego Franciszka. Za żonę miał Teklę z Jastrzębskich, z której pozostawił dwóch synów: Emiliana i Floriana – studenta prawa na Uniwersytecie Warszawskim, oficera w powstaniu 1831 r., radcę Dyrekcji Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego guberni podlaskiej, po ojcu właściciela części wsi Bzów i Cielemęc, wylegitymowanego w Królestwie w 1834 r.6 Edmund w 1792 r. sprawował urząd pisarza ziemi łukowskiej, a w czasach Księstwa, 29 stycznia 1812 r. mianowany został sędzią pokoju powiatu siedleckiego oraz wszedł w skład rady tego powiatu7. Dwór Brzezińskich w Cielemęcu znajdował się we wschodniej części miejscowości. Mapa 4: Cielemęc (początek XIX wieku). Wieś Dziewule8 w czasach Księstwa była co prawda siedzibą kilkunastu rodzin herbowych, ale w największej części miejscowość ta należała do Baltazara 6 7 8 Rafał Gerber, Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831. Słownik biograficzny, Warszawa – Kraków – Wrocław 1977, s. 20; S. Uruski, dz. cyt., t. II, Warszawa 1905, s. 29. Arkadiusz Breza, Witold Okniński, Sądownictwo siedleckie. Tradycje i współczesność, Warszawa 2010, s. 24. Dziewule posiadają, wciąż bardzo aktualną, monografię napisaną jako praca magisterska na siedleckiej uczelni w 1988 roku przez: Andrzej Boczek, Wieś Dziewule – opis historyczny (1441-1933), Siedlce 1988. Praca napisana pod kierunkiem prof. Haliny Janowskiej. Jasieńskiego herbu Rawicz9. Syn Franciszka Ksawerego i Salomei, w majątku w Dziewulach zaczął gospodarować 15 czerwca 1808 r. i 23 maja 1822 r. jego wartość oszacowano na kwotę 180 tysięcy złotych polskich 10. Artur Rogalski podawał, że „Ksawery Jasieński był sędzią grodzkim łukowskim, następnie liwskim, wojskim mniejszym 1781, miecznikiem 1788, i w końcu wojskim większym łukowskim w 1790 r. Baltazar wylegitymował się w Królestwie Polskim w 1842 r.”11. Właściciel Dziewul w czasach Księstwa rozpoczął także karierę urzędniczą. Wstępem do niej było poufne zadanie rozpoznania działalności w Pruszynie i Mordach, wypędzonych z Warszawy zakonników benonickich. Już w 1810 r. prefekt siedlecki – Józef Grzybowski, na mocy pisma ministra policji, uprawomocnił Baltazara Jasieńskiego do rozpoznania ich środowiska. Z listu Grzybowskiego wynikało, że Warszawę interesowało: liczba mieszkających tam Benonitów, skąd pochodziły ich fundusze na działalność, co robili i jak się zachowywali. Grzybowski zalecał mu nawiązanie kontaktu z proboszczami w Pruszynie i Mordach, by ci stanowili dodatkowe źródło informacji. Pierwszym miejscem, gdzie zatrzymać miał się Jasieński był Pruszyn, drugim zaś Mordy. Władze centralne interesowały się także relacjami jakie zachodziły między zakonnikami a właścicielką Pruszyna, było to o tyle istotne, że właścicielka Pruszyna – Helena Chrapowicka była ciotką oficera Napoleona – Stanisława Rostworowskiego, a Mordy formalnie należały do skarbu króla Prus12. Ze swego zadania Jasieński wywiązać się musiał dobrze, skoro w 1811 r. zatwierdzono go na urząd podprefekta powiatu radzyńskiego, który sprawował do upadku Księstwa. Baltazar Jasieński położył niemałe zasługi na jesieni 1812 r., gdy okolica zmagała się z nawałą kozaków pułkownika Aleksandra Czernyszewa. Baltazar swą część w Dziewulach sprzedał Stanisławowi Dunin Sulgostowskiemu w lipcu 1839 r.13 Przyglądając się uważnie rozplanowaniu miejscowości, z łatwością dostrzeżemy, że dwór Jasieńskich znajdował się w jej północnej części. 9 10 11 12 13 Artur Rogalski, Radzyń i powiat radzyński w okresie Księstwa Warszawskiego 1809-1812: próba nakreślenia problemu badawczego, Radzyński Rocznik Humanistyczny nr 6 (2008), s. 71-72. Archiwum Państwowe w Siedlcach [dalej: APS], Hipoteka w Siedlcach, Dobra ziemskie Dziewule część A z przyległościami na wsiach Smolance, Januszówce, Koziestanach, Radomyślu, Zabłociu, Jastrzębiu Śmiarach w powiecie i obwodzie siedleckim, województwie podlaskim, sygn. 1821, s. 3. A. Rogalski, dz. cyt. Biblioteka PAN w Kórniku, Reskrypta i rozporządzenia różnych władz do prefekta departamentu siedleckiego 1809 – 1813, List Grzybowskiego do Jasieńskiego z 1810 r., sygn. mf 0602, s. 116 – 117. APS, Dobra ziemskie Dziewule…, dz. cyt., s. 5. Mapa 5: Dziewule (w pierwszym dziesięcioleciu XIX wieku). Podobnie do Dziewul także Izdebki Wąsy należały do kilku rodzin szlacheckich. W epoce Księstwa największą ich część posiadała rodzina Kalickich herbu Dołęga. Pod koniec XVIII wieku głową rodu był Aleksander Kalicki, który od 1765 r. był komornikiem granicznym mielnickim, a od 1777 r. pisarzem ziemskim mielnickim, zmarłym w 1787 r. właścicielem dóbr Jakusze w pow. łukowskim i Grochówki w powiecie radzyńskim14. Z Katarzyny z Głuchowskich pozostawił dwóch synów: Aleksandra i Ludwika oraz trzy córki: Annę, Joannę i Martę. Aleksander ożeniony z Franciszką z Izdebskich z Izdebków Wąsów pozostawił syna Kazimierza15. Ludwik natomiast już w 1809 r. wstąpił do Guidów księcia Józefa, skąd przeszedł na oficera 12 pułku ułanów. W roku 1816 dymisjonowany, odbył kampanię 1809 r. przeciw Austrii a w roku 1812 uczestniczył w bitwie pod Mirem. Mapa 6: Izdebki Wąsy na początku XIX wieku. 14 15 Adam Boniecki, Herbarz polski , t. IX, Warszawa 1906, s. 150. S. Uruski, dz. cyt., t. VI, Warszawa 1909, s. 147. Sporym, jak na zbuczyńskie warunki dobytkiem, pochwalić się mógł jeszcze Onufry Jastrzębski herbu Jastrzębiec. Był on właścicielem wsi Wólka Kamienna. Ożeniony z Katarzyną ze Świeszewskich Onufry, miał syna Józefa. Urodzony w 1807 r. w Wólce Kamiennej (nie w Wielcu Kamiennym, jak podawał Uruski), wszedł on w 1824 r., do 1 pułku strzelców pieszych, a w 1828 r. został podporucznikiem w pułku ułanów (raczej nie w 8 pułku ułanów, jak twierdził Uruski, bo ten powstał dopiero w 1830 r.)16. Józef Jastrzębski, jako oficer pułku jazdy Mazurów, w Siedlcach, w styczniu 1831 r. zaciągnął u Ludwika Modrzewskiego dług na sumę 500 zł pl., który zobowiązał się oddać do 24 czerwca 1831 r.17 Zabudowania dworu Jastrzębskich odnajdujemy w centralnej części wsi. Mapa 7: Wólka Kamienna na początku XIX wieku. Do średniozamożnej szlachty łukowskiej należeli także Adamscy herbu Jastrzębiec. W parafii zbuczyńskiej gospodarowali oni w dobrach Żurawiniec, miejscowości, której próżno szukać na dzisiejszych mapach, a położonej w tamtych czasach między Izdebkami-Wąsami, Iwanowem i Kwasami. Głową rodu był wówczas Kajetan Adamski, syn Kazimierza, w 1771 r.18 właściciela Sabni na Podlasiu. Uruski podawał, że Kajetan miał jednego syna – Macieja, ale dzięki kwerendzie źródłowej wiadomo, że miał on także drugie dziecko – Antoniego, którego żoną była Józefa z Łaniewskich. 16 17 18 S. Uruski, dz. cyt., t. VI, Warszawa 1909, s. 25. Dodać warto, że ppor. Józefa Jastrzębskiego próżno szukać w Roczniku Woyskowym, występuje natomiast kpt. Józef Świeszewski (tak jak miała na nazwisko jego matka). APS, Akta notariusza A. Chojnackiego nr 13/1831 z dn. 1 lutego 1831 r., sygn. 19. S. Uruski, dz. cyt., t. I, Warszawa 1904, s. 16. Mapa 8: Żurawiniec (początek XIX wieku). Właścicielami Baranka, niedaleko Wiśniewa była natomiast rodzina Zielonków herbu Jastrzębiec. Zbuczyńskie księgi stanu cywilnego wymieniały: Jana ożenionego z Magdaleną z Jastrzębskich (zm. w 1815), Ludwika z Heleną z Koziestańskich oraz ich synów Franciszka i Macieja. Przeogromnie większą liczbę społeczeństwa herbowego, zamieszkującego parafię w Zbuczynie, określić możemy jako szlachta cząstkowa lub zagrodowa. Każda niemal wieś w tutejszej parafii swą nazwę oddała rodzinom szlacheckim tam zamieszkałym. Borki – Borkowskim herbu Nowina; Bzów – Bzowskim herbu Ostoja; Choja – Chojeckim herbu Lubicz (albo Korab); Chromna – Chromińskim herbu Lubicz; Cielemęc – Cielemęckim herbu Rola; Dziewule – Dziewulskim herbu Rawicz; Grodzisk – Grodzickim herbu Łada; Iwanów – Iwanowskim herbu Łodzia; Izdebki – Izdebskim herbu Pomian; Jasionka – Jasieńskim herbu Rawicz; Koziestany – Koziestańskim herbu Waśkiewicz; Krasusy – Krasuskim herbu Nowina; Lipiny – Lipińskim herbu Rawicz; Ługi – Ługowskim herbu Lubicz; Modrzew – Modrzewskim herbu Jelita; Okniny – Oknińskim herbu Okno; Olędy – Olędzkim herbu Rawicz; Ostoje – Ostojskim herbu Ostoja; Pióry – Piórom herbu Bończa; Pogonów – Pogonowskim herbu Ogończyk; Radomyśl – Radomyskim herbu Rogala; Radzików – Radzikowskim herbu Ogończyk; Rzążew – Rzążewskim herbu Jastrzębiec; Tchórzew – Tchórzewskim herbu Rogala; Tarcze – Tarczewskim herbu Tarnawa a Zdany – Zdanowskim herbu Larysa. Co ważne i konieczne do zaakcentowania, wszystkie wymienione powyżej rodziny herbowe zamieszkiwały nie tylko w miejscowościach, od których wzięły swe nazwisko, bowiem poprzez ożenki przenosili się z czasem do sąsiednich wsi i tam otrzymywały w spadku należne im z tego tytułu cząstki19. Szlachta zbuczyńska zamieszkiwała zatem północne tereny Małopolski i na przełomie XVIII i XIX wieku znalazła się pod panowaniem Austrii. W tym czasie Zbuczyn leżał na drodze z Siedlec do Brześcia i stanowił duży, ale lokalny węzeł komunikacyjny – z kościołem, targiem i pocztą. Potwierdzeniem tego stanu rzeczy było z całą pewnością funkcjonowanie w tej miejscowości poczty. W 1827 r. w Zbuczynie było niemal 50 domów, w których mieszkało 380 mieszkańców20. W księgach stanu cywilnego miejscowość tę zwano wciąż miastem lub miasteczkiem, używano zatem nomenklatury sprzed likwidacji przywileju miejskiego. W 1769 r. wójtostwo zbuczyńskie otrzymał kasztelan liwski Ignacy Cieszkowskiego, który odstąpił je osiem lat później swemu synowi Krzysztofowi. Na sejmie 1773-1774, za zasługi otrzymał Zbuczyn, jako dzierżawę z możliwością dziedziczenia (tzw. dobra emfiteutyczne) chorąży liwski Ignacy Zieliński. Aby funkcjonowało wójtostwo w tej miejscowości nieodzowne było centrum gospodarcze i z ksiąg USC mogliśmy się dowiedzieć, że funkcjonowało ono przez cały okres Księstwa. Dokumenty ukazały nam postaci: Cypriana Turskiego (ekonoma folwarku zbuczyńskiego)21, Dominika Kożuchowskiego (pisarza prowentowego folwarku w Zbuczynie)22, Ludwika Jastrzębskiego (dozorcę we dworze, potem ekonoma tego dworu)23, Feliksa Dmowskiego (ekonoma)24 oraz Wojciecha Kozłowskiego (pisarza we dworze)25, a ponadto furmana dworu zbuczyńskiego – Jędrzeja Górniaka, w 1815 r. – Waśkiewicza Koziestańskiego – służącego za parobka we dworze oraz Jędrzeja Podgórnego – jako służącego. Zbuczyn w czasach Księstwa pozostawał więc własnością skarbu państwa. Z powyższej mapy wynika, że kościół znajdował się nieco na północny wschód od dzisiejszego, zabudowania dworskie zaś zapewne we 19 20 21 22 23 24 25 Zob. Załącznik nr 1 i Załącznik nr 2. Podobnie rzecz się miała także w XX wieku, zob. Jerzy Pogonowski, Pogonowscy z Pogonowa. Spis genealogiczno-heraldyczny, Lwów 1928, s. 25-26. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, t. XIV, Warszawa 1895, s. 534. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1811 r., Akt zejścia Salomei Weroniki Kożuchowskiej z 22 sierpnia 1811 r., sygn. 2, s. 269-270. Tamże, s. 270. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń w 1812 r., Akt urodzenia Franciszki Kożuchowskiej z 15 czerwca 1812 r., sygn. 3, s. 45-45v. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1811 r., Akt urodzenia Petroneli Rozalii Dmowskiej z 26 kwietnia 1811 r., s. 87. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1811 r., Akt urodzenia Feliksa Korfa z 25 kwietnia 1811 r., sygn. 2, s. 87. wschodniej części tej miejscowości. Poczta i karczma lokowane były w pobliżu kościoła. Mapa 9: Zbuczyn w czasach austriackich i na początku epoki Księstwa Warszawskiego. W parafii zbuczyńskiej, w całym okresie Księstwa proboszczem był ksiądz kanonik Jakub Świeszewski26. Pochodził z rodziny pieczętującej się herbem Grabie, jego brat Walerian był właścicielem Kawęczyna w pow. radzyńskim. Drugim jego bratem był Józef Świeszewski. Ożeniony z Łucją z Gradowskich, gospodarował w Krynicy w parafii Suchożebry i miał z nią na pewno jedną córkę – Franciszkę, która w 1811 r., w Zbuczynie ślub wzięła z Maciejem Sosnowskim (wówczas posesorem probostwa łukowskiego), synem Jana i Julianny z Wysiekierskich Sosnowskich z Horodyszcza Kisielowca (na Ukrainie)27. W Zbuczynie, u stryja mieszkał także syn Waleriana – Ignacy. W parafii posługę kapłańską pełnił jeden wikariusz, był nim ksiądz Wojciech Goławski herbu Jastrzębiec28. W celu zapewnienia właściwego funkcjonowania parafii pleban zbuczyński zatrudniał sporą ilość osób. Akta wymieniały pisarza aktowego tamtejszej parafii – Józefa Jaszowskiego; ekonoma plebanii zbuczyńskiej – Stanisława Iwanowskiego; Jana Wysockiego, Jana Witkowskiego, Macieja Siemieńskiego oraz Grzegorza Kuzawińskiego – miejscowych organistów; zakrystianami byli: Stanisław Jeronim i Józef Borkowski; kucharzami: Józefat Skrzyczyński i Michał Nawosz (ten był także dziadem kościelnym) 26 27 28 Ksiądz Świeszewski był kanonikiem smoleńskim. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1811 r., Akt małżeństwa z 19 marca 1811 r., sygn. 2, s. 44-45. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1811 r., Akt urodzenia Konrady Eleonory Markowskiej z 20 lutego 1811 r., sygn. 2, s. 14-15. a służącym na plebanii byli: Mateusz Paczóski, Józef Kowalewski, Wincenty Tchórzewski oraz Wojciech Kuzak (wcześniej dziad szpitalny w Zbuczynie). Oprócz dworu i plebanii, dzięki aktom stanu cywilnego wiemy także, że w Zbuczynie funkcjonowała szkoła, a jako jej dyrektora i nauczyciela dokumenty wymieniały Piotra Modrzewskiego29. W zbuczyńskim szpitalu pracowali natomiast: „na posłudze” Franciszek Nurzyński30, Sebastian Kwiatkowski (wcześniej dziad kościelny) oraz Wojciech Kuzak i Adam Borkowski. Ważną instytucją w Zbuczynie była także miejscowa poczta, w której w okresie Księstwa pracowali m.in.: Grzegorz Kuzawiński (w 1811 r. pisarz pocztowy, od 1812 r. jako poczmajster31) oraz pocztylion Ignacy Kruk. Z całą pewnością więc słusznie zauważył Bronisław Chlebowski – autor hasła Zbuczyn w Słowniku Geograficznym, że po likwidacji przywileju miejskiego mieszkańcy tej miejscowości z karczmarzy przemienili się w rolników. Ale nie tylko w rolników – w Zbuczynie funkcjonowali też, co zrozumiałe wziąwszy pod uwagę drogę do Brześcia, i rzemieślnicy: szewce, stolarze, ślusarze, kuśnierze, rymarze i kowale. Spośród sporej rzeszy zbuczyńskich rzemieślników uwagę zwraca duża ilość szewców – pośród których większość wywodziła się z włościańskich rodzin Mleczków i Murawskich. W tym miejscu wspomnieć jeszcze należy przedstawicieli miejscowego samorządu w epoce Księstwa Warszawskiego, albowiem tamtejsze księgi stanu cywilnego na urzędzie wójta w Zbuczynie wymieniały Tomasza Wilczyńskiego oraz sołtysów: Stanisława Wolanina (w 1810 r.), Adama Wolanina (w 1811 r.) i Wojciecha Rosińskiego (w 1812 r.). W 1811 r. radcą gminnym32 był jeszcze zbuczyński szewc – Franciszek Głuchowski33. Z czasów austriackich niewiele pozostało informacji o Zbuczynie. Najważniejsza, to z całą pewnością informacja, że w październiku 1808 r. zaborca umieścił tu remontę34 koni dla 1. pułku huzarów austriackich szefostwa samego cesarza Franciszka I, który wówczas dowodzony był przez pułkownika Antona 29 30 31 32 33 34 APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1811 r., Akt zejścia Marianny Markowskiej z 8 sierpnia 1811 r., sygn. 2, s. 237. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1810 i 1811 r., Akt zejścia Marianny Doroty Orzełowskiej z 5 lutego 1811 r., sygn. 1, s. 312. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń w 1812 i 1813, Akt urodzenia Piotra Jana Grzegorza Izdebskiego z 8 marca 1813 r., sygn. 3, s. 99v. Gmina w tamtym czasie obejmowała teren parafii. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1811 r., Akt małżeństwa z 14 września 1811 r., sygn. 2, s. 312-314. Miejsce zbiórki koni potrzebnych dla pułku. barona Horvátha Szent-György'ego, pułku, którego dowództwo stacjonowało w Siedlcach35. Wiadomo też, że w czasach panowania Habsburgów, w Zbuczynie ekspedytorem miejscowej poczty był Ignacy Głaski36. Z okresu, gdy parafia zbuczyńska wchodziła w skład państwa austriackiego pochodził związek małżeński austriackiego porucznika Franciszka Hendrycha z Agnieszką Krasuską z Wólki Kamiennej koło Zbuczyna. Hendrych zmarł przed 1817 r., a wdowa po nim zawarła ugodę z Barbarą z Jaczewskich Jastrzębską, wdową po Józefie Benedykcie Jastrzębskim – sędzim ziemskim łukowskim, mieszkającą we wsi Krasusy Łęcznowola. Z dokumentu tego wynikało, że żołnierz austriacki pożyczył sąsiadowi swej żony kwotę 1000 zł pl37. Dokumenty zbuczyńskiego USC ukazały nam jeszcze jeden aspekt życia ludności parafii w czasach austriackich. O tym, że zaborca tereny północnych cyrkułów traktował jako miejsce poboru rekruta, wiedzieliśmy już wcześniej – pisał o tym prof. Franciszek Bujak38. Dzięki księgom stanu cywilnego wiadomo jednak, że miejscowa zagrodowa szlachta wybierana była przez Austriaków niemal do końca okupacji. Na pewno w 1808 r. jako kantonistę wzięto mieszkańca Izdebków Kosmów – szlachcica Ignacego Izdebskiego39. Zwycięska wojna 1809 r. pozwoliła włączyć opisywany teren w skład Księstwa Warszawskiego, okolice Zbuczyna znalazły się w powiecie siedleckim. Na wiosnę 1812 r., mimo, że okolica Siedlec stanowiła miejsce koncentracji polskiej jazdy, w Zbuczynie nie umieszczono polskich pododdziałów. Najbliżej Zbuczyna, w Łukowie umieszczono 11 pułk ułanów, w Międzyrzecu natomiast 15 pułk ułanów40. Spokojna dotąd okolica chwile grozy przeżyła 13 października 1812 r., kiedy to sotnie kozackie pułkownika Aleksandra Czernyszewa wykonały próbę zajęcia Siedlec. Tego samego dnia splądrowały one dobra Czartoryskich w Międzyrzecu i drogą przez Krzesk, Zawady i Zbuczyn ruszyły ku stolicy departamentu. W Siedlcach siły Czernyszewa pozostały do 17 października i cofnęły się dopiero na wieść o ruchu wojsk saskich w stronę Białej. 18 października 1812 r. doszło pod Białą do bitwy z Rosjanami, a jej elementem mogły być zmagania stron konfliktu, które wydarzyły się nieco na 35 36 37 38 39 40 Georg von Amon von Treuenfest, Geschichte des k.k. Husaren-Regiments Kaiser Nr. 1., Wiedeń 1898, s. 228. Schematismus der Königreiches Galizien und Lodomerien für das Jahr 1809, Lwów 1808, s. 250. APS, Akta W. Witkowskiego nr 528/1817 z dn. 11 lipca 1817 r., sygn. 15. Franciszek Bujak, Rozwój gospodarczy Galicji 1772–1914, Lwów 1917, s. 15. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1811 r., Akt urodzenia Krzysztofa Izdebskiego z 15 września 1811 r., sygn. 2, s. 315-316. Urodzone dziecko uznano, że było „z nieprawego łoża”, a posłużono się argumentem, że syn Petroneli z Izdebskich Izdebskiej urodził się 3 lat (sic!) po tym, jak po raz ostatni Ignacy Izdebski widział swą żonę. Gabriel Zych, Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812, Warszawa 1961, s. 244. wschód od Krzeska – w Grochówce, gdzie Sasi rozbili 2-tysięczny oddział rosyjski41. W czasie tej bitwy zginąć miało 200 Rosjan, oddział rosyjski utracił też jedną armatę. Jeśli te doniesienia były prawdziwe, to wydarzenia spod Grochówki mogły być elementem jakiegoś manewru bitwy bialskiej42. Działania Czernyszewa zmusiły władze wojskowe Księstwa do bardziej zdecydowanej obrony departamentu i w tym celu z Warszawy, przez Kałuszyn, Siedlce, Zbuczyn ku Białej wyruszył płk Wierzbicki. Działania te były tym bardziej konieczne, że 25 października 1812 r. Zawady i Krześlin zostały spalone przez kozaków43. Następnego dnia, jak z Siedlec donosił właściciel spalonych miejscowości – Jan Niemira, w Zbuczynie ponownie widziano 20-osobowy podjazd kozacki44. Do końca października odrzucono siły rosyjskie, ale nie na długo. Już 10 listopada wojska moskiewskie przeszły do kontruderzenia. Na szczęście w tym czasie w Siedlcach stacjonowały już polskie pododdziały, wspierane rezerwą korpusu austriackiego dowodzonego przez gen. Teofila Zechmeistra. Wierzbicki przesunął się z Siedlec do Zbuczyna, tam założył obóz i z uwagą obserwował poczynania Rosjan. Nieprzyjaciel dopiero 17 listopada zdecydował się ruszyć pod Międzyrzec. Został on jednak wyparty przez żołnierzy Wierzbickiego, obozującego wówczas w miejscowości Nowe pod Międzyrzecem. Według opisu Daniela Rościszewskiego kawaleria i woltyżerowie Wierzbickiego odegnali Rosjan pod Żerocin. Bitwa nie trwała dłużej jak 2 godziny, nieprzyjaciel utracił 10 ludzi (zginął m.in. niejaki Grzegorzewski z Tulczyna, człowiek Stanisława Potockiego45), wzięto też do niewoli 33 kozaków46. Płk Wierzbicki podał, że bitwa pod Międzyrzecem rozpoczęła się wyjściem jazdy od strony Zbuczyna. Według jego opisu 500 osobowy oddział kozacki pobity, i ratował się ucieczką przez miasto. Straty własne Wierzbicki 41 42 43 44 45 46 Biblioteka PAN w Kórniku, Raporty podprefektów departamentu siedleckiego o poruszeniach wojsk moskiewskich 30.06.1812 – 03.01.1813 r., sygn. 1033 [dalej: Raporty], Biuletyn podpisany inicjałem F lub J, z Żelechowa z 19 października 1812 r. O zwycięskiej bitwie pod Białą więcej: Marian Kukiel, Wojna 1812 roku, t. II, Kraków 1937, s. 273. Tam także informacja o bitwie z Rosjanami na zachód od Białej, ale autor bitwę tę umiejscowił nieco na północny wschód od Grochówki – pod Łukowcem. Ciekawe fakty o bialskiej bitwie podał także Julian Bartoszewicz, Zamek bialski, Warszawa – Lwów b.m.w., s. 251 – 254. Biblioteka PAN w Kórniku, Raporty, List Grabowskiego do Grzybowskiego z Siedlec z 26 października 1812 r. Biblioteka PAN w Kórniku, Raporty, List Niemiry do Grzybowskiego z Siedlec z 26 października 1812 r. Stanisław Potocki (1782-1831), syn Stanisława Szczęsnego Potockiego, targowiczanina. Do armii carskiej wstąpił już w wieku lat 11, brał udział w bitwie pod Austerlitz, Lidzbarkiem i Frydlandem. W 1812 r. oficer Preobreżeńskiego Pułku Lejb-Gwardii, bił się pod Możajskiem, a w kampanii niemieckiej 1813 r. brał udział w bitwach pod Kaliszem, Lutzen i Lipskiem. W 1817 r. otrzymał szlify generalskiej. Jego żoną była Katarzyna – córka Franciszka Ksawerego Branickiego. Biblioteka PAN w Kórniku, Raporty, List Rościszewskiego do Grzybowskiego z Międzyrzeca z 18 listopada 1812 r. określił na 2 rannych woltyżerów, z których jeden ciężko, 3 strzelców konnych i 1 huzar. Nieprzyjaciel utracił 2 zabitych oficerów i 20 żołnierzy, rannych 8 a 35 dostało się do niewoli, których pod eskortą 20 międzyrzeckich mieszczan odesłano przez Zbuczyn do Siedlec47. Następnie płk Wierzbicki i współdziałający z nim mjr Józef Rzodkiewicz zajęli Brześć. W ten sposób odrzucono siły rosyjskie za Bug. Sukcesy te jednak, nie mogły wpłynąć na klęskę Napoleona w Rosji i na początku lutego 1813 r. rozpoczęła się rosyjska okupacja terenu dep. siedleckiego. Po likwidacji departamentu siedleckiego, w 1816 r., utworzono województwo podlaskie, w skład którego weszły także okolice Zbuczyna, a tereny administrowane przez tamtejszą parafię włączono do obwodu siedleckiego. W 1815 r. administrowanie majoratem zbuczyńskich objął były pułkownik wojsk rosyjskich Kazimierz Lechowicz. Urodzony w 1775 r., według Uruskiego pieczętował się herbem Gryf. Po 1831 r. był prezesem komisji woj. sandomierskiego, z Karoliny z Różyckich miał dwóch synów Karola (żołnierza wojsk rosyjskich), Maksyma oraz trzy córki, które zmarły w dzieciństwie48. Pułkownik Lechowicz osiadł w Zbuczynie na pewno przed 1816 r., otrzymawszy w dzierżawę tamtejsze dobra rządowe. W maju 1816 r. wypuścił w arendę propinację w miejscowej karczmie zbuczyńskiemu Żydowi Josefowi Josefowiczowi49. W kwietniu 1820 r. Lechowicz objął stanowisko komisarza obwodu siedleckiego i zamieszkał w jednym ze skrzydeł siedleckiego pałacu. Nie wiadomo skąd pochodziła jego znajomość z Augustem Kühnlem, ale wiemy, że K. Lechowicz wraz z Pawłem Lutostańskim zapisał kaucję na swym dobytku za Kühnlem, jako dyrektorem poczty w województwie podlaskim50. W 1824 r. August Kühnel, w imieniu dyrekcji generalnej poczty Królestwa Polskiego oraz Kazimierz Lechowicz, posesor dzierżawny dóbr rządowych Zbuczyna, kawaler orderu św. Stanisława, mieszkaniec Aleksandrowa koło Siedlec zawarli kontrakt, na mocy którego Lechowicz zobowiązał się wybudować w Zbuczynie nowy dom pocztowy ze stajniami, wozowniami i z oparkanieniem całości. Kontrakt opiewał na sumę 35460 zł pl. i 8 gr.51 Wiedząc o wpłaconej kaucji za Kühlna, dodając do tego, 47 48 49 50 51 Biblioteka PAN w Kórniku, Raporty, List Wierzbickiego do Grzybowskiego z Międzyrzeca z 18 listopada 1812 r. S. Uruski, dz. cyt., t. VIII, Warszawa 1911, s. 313. APS, Akta W. Witkowskiego nr 132/1816 z dn. 25/06/1816, sygn. 12. Josko Josefowicz z zawodu był krawcem, od 1812 r. był arendarzem plebańskim. APS, Akta notariusza A. Chojnackiego nr 109/1820 z dn. 27 kwietnia 1820 r., sygn. 4. APS, Akta notariusza A. Chojnackiego nr 81/1824 z dn. 27 kwietnia 1824 r., sygn. 11. że na budowę poczty miało pójść drewno z lasów rządowych z Krynki k. Łukowa, kontrakt Kühnla z Lechowiczem całkowicie wyczerpywał znamiona nepotyzmu. Ze stanowiska komisarza obwodu siedleckiego, Lechowicza odwołał dopiero gen. Józef Chłopicki w pierwszych dniach grudnia 1830 r. Powodem jego dymisji była „opieszałość w wykonywaniu obowiązków służbowych w pierwszych dniach powstania”52. Wówczas też został aresztowany za przynależność do tajnej policji księcia Konstantego. Jego kariera urzędnicza nabrała przyspieszenia po upadku powstania – jej szczytem był urząd prezesa komisji województwa sandomierskiego. Miejsca zamieszkania jednak nie zmienił – wciąż mieszkał w Zbuczynie, gdzie zmarł – grób jego zachował się do czasów współczesnych (tam data jego śmieci: 18 sierpnia 1839 r.). W 1844 r. dobra zbuczyńskie otrzymał za zasługi wojenne, (zapewne za udział w tłumieniu powstania 1831 r.) płk Aleksy Piotrowicz Milenikow53 (1808-1879) – były dowódca 8. Łubieńskiego pułku huzarów. Nie wiadomo jednak, czy płk Mielnikow mieszkał kiedykolwiek w Zbuczynie – raczej nie, bo po wyjściu z armii zamieszkał w Wilnie. Majątkiem w Zbuczynie zresztą władały dwa pokolenia Mielnikowów, ostatni z nich – kuzyn Aleksego – Mikołaj Mielnikow otrzymał go w 1909 r. Po wybuchu pierwszej wojny światowej, w momencie ofensywy armii niemieckiej, wyjechał on w sierpniu 1915 r. do Rosji54. 52 53 54 Janusz Warmiński, Województwo podlaskie w powstaniu listopadowym, „Rocznik Lubelski” 1983/84 (XXV/XXVI), s. 81. Jego jedyna córka Barbara była żoną Grzegorza Puszkina, młodszego syna poety rosyjskiego – Aleksandra Puszkina. Tym samym mąż córki Aleksego Mielnikowa był rodzonym bratem dowódcy 13 Narwskiego pułku huzarów, który później stacjonował w Siedlcach – pułkownika Aleksandra Puszkina juniora. Barbara Aleksiejewna Puszkina zmarła w Wilnie w 1935 r. w domu wybudowanym przez swego ojca w podwileńskich Markuciach. Dziś w domu tym znajduje się Muzeum Puszkina. Informacja podana za: Wiesław Charczuk, Z dziejów Zbuczyna w XV – XXI wieku, http://aleksandrowicz.ubf.pl/print.php?type=A&item_id=108 , dostęp 2 maja 2018 r. Mapa 10: Granice parafii Zbuczyn na początku XIX wieku (fragment mapy Ziemi Łukowskiej w XVI w. – według S. Wojciechowskiego) Legenda: Kolorem czarnym – granice staropolskich województw. Kolorem niebieskim – granice parafii Zbuczyn. Kolorem czerwonym – wsie drobnoszlacheckie. Kolorem zielonym – wsie włościańskie. Kolorem żółtym – wsie z przewagą (bądź w całości) należące do jednego właściciela. Kolorem brązowym – wsie należące do skarbu państwa (rządowe). Załącznik nr 1 Opis miejscowości parafii Zbuczyn i rodzin szlacheckich je zamieszkujących55 Baranek – wieś położona między Borkami-Sołdami a Wiśniewem. Na początku XIX wieku należała do rodziny Zielonków. W 1827 r. wieś miała 7 domów i 43 mieszkańców. Borki – (Borki Kosiorki, Borki Kosy, Borki Paduchy, Borki Sołdy, Borki Świercze, Borki Wyrki), wsie zaściankowe leżące między szosą brzeską (na odcinku między Siedlcami a Zbuczynem) a prawym brzegiem rzeki Muchawka. Na początku XIX wieku zamieszkiwane w największej części przez miejscową drobną szlachtę. Łącznie Borkowskie zaścianki posiadały w 1827 r. 105 domów i około 650 mieszkańców. Bzów – wieś między Zbuczynem a Rzążewem. Na początku XIX wieku zamieszkiwana głownie przez szlachtę, w największej części należała do Edmunda Brzezińskiego. W miejscowości tej niewielką własność posiadali także m.in. Antoni Borkowski (burgrabia łukowski), Daniel Rościszewski (sekretarz siedleckiej policji w 1810 r., sekretarz – adiunkt policji departamentu siedleckiego w latach 1811 – 1812) oraz Antoni Libiszowski (kapitan 13 pułku huzarów w Węgrowie). W Bzowie mieszkała także Franciszka z Egierszdorffów, wdowa po Janie F. Markowskim. W 1827 r. w Bzowie było 31 domów i 229 mieszkańców. Choja – wieś między Czuryłami i Zbuczynem. Wieś zamieszkiwana głównie przez drobną szlachtę. W 1827 r. miała 19 domów i niewiele ponad 100 mieszkańców. Chromna – wieś na wschód od Zbuczyna, zamieszkiwana przez drobną szlachtę. W XIX wieku posiadała 17 domów i niemal 100 mieszkańców. Cielemęc – wieś położona nieco na południowy zachód od Czuryłów. W epoce Księstwa należała do Edmunda Brzozowskiego oraz 55 Dane o liczbie domów i liczbie mieszkańców w 1827 r. podano za Słownikiem Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, (t. I – XV), dz. cyt. kilkunastu rodzin drobnoszlacheckich. W 1827 r. posiadała 27 domów i 228 mieszkańców. Ciosny – wieś na południowy wschód od Wiśniewa. W 1827 r. posiadała 7 domów i 45 mieszkańców, pośród których odnaleziono jedynie włościan. Czuryły – wieś na przełomie XVIII i XIX wieku należąca do Stanisława Egierszdorffa. W tamtym czasie w Czuryłach mieszkały głównie osoby obsługujące funkcjonowanie miejscowego dworu. Dziewule – wieś na południowy zachód od Zbuczyna, dziś stacja kolejowa na trasie Siedlce – Łuków. Na przełomie XVIII i XIX wieku zamieszkiwana przez kilkanaście rodzin szlacheckich, z których największą cześć posiadał Baltazar Jasieński, w czasach Księstwa podprefekt radzyński. W 1827 r. we wsi było 48 domów i niemal 300 mieszkańców. Grodzisk – wieś leżąca między Zbuczynem i Dziewulami zamieszkiwana była na początku XIX wieku głównie przez szlachtę. W 1827 r. posiadała 19 domów i 116 mieszkańców. Iwanów – (Iwanów, Iwanów Kijki, Iwanów Kwasy, Iwanów Przywary). Wsie drobnoszlacheckie na wschód od Tchórzewa. We wsiach, w 1827 r., mieszkało łącznie 100 mieszkańców w 10 domach. Jedynie w Iwanowie Kwasach odnaleziono kilka rodzin chłopskich. Izdebki – (Błażeje, Kosmy, Kośmidry, Wąsy). Wsie drobnoszlacheckie położone na północny zachód od Zbuczyna, na lewym brzegu Liwca. W 1827 r. w Izdebkach znajdowało się łącznie 92 domy, w których mieszkało łącznie niemal 600 mieszkańców. Januszówka – wieś na południowy zachód od Dziewul. Zamieszkała przez drobną szlachtę, w największej części należała w epoce Księstwa do Jakuba i Ewy z Oknińskich Ławeckich. W XIX wieku posiadła 9 domów i 61 mieszkańców. Jasionka – wieś na zachód od Zbuczyna zamieszkała głównie przez drobną szlachtę. W 1827 r. we wsi znajdowało się 35 domów, w których mieszkało 231 mieszkańców. Karcze – wieś położona między Zbuczynem i Tchórzewem. W XIX wieku było 11 domów i 88 mieszkańców (wszyscy włościanie). Koziestany – nieistniejąca dziś wieś, położona na południe od Dziewul. W 1827 r. liczyła zaledwie 6 domów i 26 mieszkańców. Wieś zlikwidowana przez budowę linii kolejowej Siedlce – Łuków. Krzesk – (Krzesk Stary, Krzesk Nowy (Nowa wieś), Krzesk Królowa Niwa). Wsie położone między Zbuczynem i Międzyrzecem na lewym brzegu Liwca. Na przełomie XVIII i XIX wieku należały do rodziny Niemirów, zamieszkiwali głównie włościanie. W 1827 r. we wsiach było łącznie ponad 150 domów i ponad 1200 mieszkańców. Lipiny – wieś na północ od Ługów Gołaczy, zamieszkana głównie przez drobną szlachtę. W 1827 r. we wsi znajdowało się 11 domów i 50 mieszkańców. Ługi – (Ługi Wielkie, Ługi Małe, Ługi Gołacze, Ługi Rętki), wsie położone w zachodniej części parafii zbuczyńskiej. Na przełomie XVIII i XIX wieku zamieszkiwane W listopadzie 1812 r. były głownie przez drobną w Ługach Gołaczach szlachtę. kwaterowały pododdziały 3 pułku piechoty Księstwa, które brały udział w działaniach sił dowodzonych przez płk B. Wierzbickiego 56. W 1827 r. w miejscowościach tych było łącznie 40 domów i niemal ćwierć tysiąca mieszkańców. Modrzew – wieś drobnoszlachecka, leżąca na północny wschód od Zbuczyna. W 1827 r. było 40 domów i 218 mieszkańców. Mościbrody – wieś na północ od Wiśniewa, należąca do dóbr siedleckich księżnej Aleksandry Ogińskiej. W XVIII wieku dzierżawiona Lemnickim. Po przejęciu Siedlec przez rząd austriacki stała się własnością skarbu państwa. W czasach Księstwa zamieszkała głównie przez ludność chłopską. W 1827 r. wieś rządowa w której było 27 domów i 135 mieszkańców. Myrcha – wieś razem ze Stokiem Wiśniewskim wchodząca w skład dóbr wiśniewskich. W 1827 r. posiadała 5 domów i 40 mieszkańców. Olędy – wieś na wschód od Czuryłów, zamieszkał głównie przez włościan, w największej części należąca do Jędrzeja i Joanny z Biernackich 56 Tego dnia urodził się syn fizyliera 3 pułku piechoty Księstwa, zob. APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń w 1812 i 1813, Akt urodzenia Józefa Dąbrowskiego z 18 listopada 1812 r., sygn. 3, s. 83-83v. Krasuskich. W 1827 r. znajdowało się tam 10 domów i 107 mieszkańców. Okniny – wieś położona na południe od Wiśniewa, w południowo zachodniej części parafii Zbuczyn. Zamieszkała głównie przez drobną szlachtę, w 1827 r. posiadała 42 domy i 330 mieszkańców. Ostoje – wieś na wschód od wsi Pióry Pytki, położona nad Liwcem. Zamieszkała jedynie przez rodziny szlacheckie, w 1827 r. miała 11 domów i 64 mieszkańców. Pióry – (Pióry Wielkie, Pióry Pytki). Wsie drobnoszlacheckie leżące na południowy wschód od Radzikowa. W 1827 r. posiadały 30 domów i niemal 150 mieszkańców. W epoce Księstwa Pióry Wielkie w największych częściach należały do Piotra Borkowskiego i Feliksa Romiszewskiego, w czasach staropolskich porucznika Kawalerii Narodowej. Pogonów – wieś drobnoszlachecka położona na południowy wschód od Zbuczyna. Zamieszkał przez kilkudziesięciu herbowych i zaledwie dwie rodziny włościańskie. W 1827 r. było 31 domów i 161 mieszkańców. Radomyśl – wieś drobnoszlachecka położona w południowo zachodniej części parafii zbuczyńskiej. W przeważającej części zamieszkała przez szlachtę zagrodową, w 1827 r. posiadała 41 domów i 244 mieszkańców. Na początku XIX wieku funkcjonowała także na wschodzie wsi część o nazwie Radomyśl Sandki. Radzików – (Radzików Stopki, Radzików Oczki, Radzików Wielki, Radzików Kornica). Wsie drobnoszlacheckie położone w północno wschodniej części parafii Zbuczyn. W miejscowościach tych znajdowało się w 1827 r. niemal 100 domów, w których mieszkało ponad pół tysiąca mieszkańców, w tym zaledwie kilkanaście rodzin włościańskich i kilku żydowskich rolników. Rówce – wieś włościańska na północny zachód od Dziewul. W 1827 r. posiadała 13 domów i ponad setkę mieszkańców. Rzążew – wieś drobnoszlachecka, położona na północny wschód od Zbuczyna. W 1827 r. posiadał 33 domy i niemal 100 mieszkańców. Dzisiejszy kształt tej wsi korzeniami swymi sięga przełomu XVIII i XIX wieku, ponieważ w tym czasie pośrodku Rzążewa funkcjonował sporych rozmiarów staw, dzięki któremu i dziś zabudowania tamtejsze usytuowane są wokół drogi okalającej nieistniejący obecnie zbiornik wodny. Sobicze – wieś drobnoszlachecka we wschodniej części parafii Zbuczyn, na wschód od Krzeska Królowa Niwa. W 1827 r. posiadały 24 domy i 107 mieszkańców. Tarcze – wieś włościańska, zamieszkała także przez kilka rodzin herbowych, położona nieco na zachód od Cielemęca. W 1827 r. miała 15 domów i 77 mieszkańców. Tchórzew – (Tchórzew, Tchórzew Główki, Tchórzew Plewki). Wsie drobnoszlacheckie położone na wschód od Zbuczyna. W 1827 r. znajdowało się tam 67 domów i ponad 430 mieszkańców. Wesółka – wcześniej Wesółka Krzesk. Wieś na wschód od Krzeska Królowa Niwa, w czasach Księstwa wyłączono ją z dominium krzeskiego Niemirów i najpierw wydzierżawiono, a potem sprzedano Wawrzyńcowi Lisieckiemu – dzierżawcy dóbr Bejdy w parafii Hadynów. W XIX wieku było tam 21 domów i 159 mieszkańców. Wiśniew – wieś na trakcie z Siedlec do Łukowa, obecnie siedziba urzędu gminy. W czasach Księstwa Warszawskiego stanowiła własność skarbu państwa, którą dzierżawił w tym czasie Piotr Kosiński. Kolejnym dzierżawcą Wiśniewa (i Domanic) był były komendant placu w Górze – płk Antoni Sieńkiewicz. W 1827 r. było 56 domów i 186 mieszkańców. Miejscowość zamieszkiwali głównie włościanie. Wólka Kamienna – wieś na wschód od Zbuczyna. Na przełomie XVIII i XIX wieku jej właścicielem był Onufry Jastrzębski. W 1827 r. było tam 13 domów i 71 mieszkańców, w największej części włościanie. Zabłocie – wieś na północ od Radomyśli, w 1827 r. posiadała 21 i 86 mieszkańców, w największej części szlachty. Zawady – wieś na wschód od Zbuczyna, w czasach Księstwa miejscowość, w której znajdował się dwór braci Niemirów i centrum ich włości. W 1827 r. było tam 15 domów i 126 mieszkańców, w największej licznie włościan. Zbuczyn – wcześniej miasto, od połowy XVIII wieś kościelna w połowie drogi z Siedlec do Międzyrzeca. W czasach Księstwa stanowiła własność skarbu państwa. Zdany – drobnoszlachecka wieś na północny zachód od Zbuczyna. Na przełomie XVIII i XIX wieku zamieszkałe przez kilkadziesiąt rodzin szlachecki, w największej zagrodowej. W 1827 r. było tam 30 domów i 166 mieszkańców. Żurawieniec – nieistniejąca wieś leżąca pomiędzy Iwanowem i Izdebkami. Na przełomie XVIII i XIX wieku były własnością cześnika owruckiego – Kajetana Adamskiego. W 1827 r. było tam 5 domów i 31 mieszkańców, głównie włościan. Załącznik nr 2 Wykaz osób stających do aktów stanu cywilnego parafii Zbuczyn w czasach Księstwa Warszawskiego (1810-1815) Nazwa miejscowości Baranek: Borki Kosiorki: Borki Kosy: Borki Paduchy: Borki Sołdy: Borki Świercze: Borki Wyrki: Bzów: Rodziny w aktach zbuczyńskiego USC opisane jako szlacheckie Jan Zielonka + Magdalena z Jastrzębskich (zm. W 1815), Ludwik Zielonka + Helena z Koziestańskich, Franciszek Zielonka, Maciej Zielonka, Dionizy Kowieski, Jan Jastrzębski + Katarzyna z Grochowskich, Michał Jastrzębski + Magdalena ze Zdanowskich, Józef Jastrzębski + Katarzyna z Borkowskich, Mateusz Jastrzębski, Franciszek Jastrzębski, Szymon Izdebski + Marianna z Borkowskich, Józef Borkowski (zm. 1811, l. 50), Jan Izdebski, Tomasz Jastrzębski, Sebastian Borkowski + Franciszka z Wielgórskich, Bartłomiej Borkowski + Marianna z Borkowskich, Adam Borkowski + Ewa z Chromińskich, Michał Borkowski, Józef Borkowski, Jan Borkowski, Wojciech Domański, Maciej Borkowski + Salomea z Borkowskich, Jan Borkowski, Franciszek Dziewulski, Szymon Borkowski + Marianna z Jasińskich, Franciszek Jastrzębski, Marcin Borkowski + Marianna z Siestrzewiczowskich, Jan Wielgórski + Katarzyna z Jastrzębskich, Franciszek Borkowski + Dorota z Dziewulskich, Piotr Borkowski, Jakub Rudnicki + Apolonia z Chojeckich, Jan Kwieciński Antoni Borkowski + Magdalena z Jastrzębskich, Kazimierz Cielemęcki + Marianna z Borkowskich, Jan Jasiński, Jan Radzikowski + Marianna z Radzikowskich, Józef Cielemęcki + Julianna z Radomyskich, Wojciech Borkowski + Marianna z Jastrzębskich, Jan Borkowski, Wawrzyniec Borkowski, Michał Borkowski + Marianna z Borkowskich, Tomasz Borkowski, Stanisław Borkowski (zm. 1811, l. 42 na palpitację serca), Antoni Jasiński, Jacek Radzikowski, Mikołaj Borkowski + Angela z Ługowskich, Wawrzyniec Borkowski + Katarzyna z Nowosielskich, Andrzej Borkowski, Mateusz Jastrzębski + Katarzyna z Borkowskich, Bartłomiej Jastrzębski + Salomea z Borkowskich, Antoni Kowieski + Brygida z Kwaśnickich, Mateusz Kowieski, Piotr Nowosielski, Jan Borkowski + Anna z Borkowskich, Maciej Nowosielski, Kazimierz Borkowski, Piotr Borkowski + Zofia z Zielińskich, Bartłomiej Borkowski + Marianna z Borkowskich, Piotr Kowieski + Zofia z Zielonków, Bartłomiej Kowieski + Teresa z Kowieskich, ich syn Dionizy Kowieski + Salomea z Zielonków Goławska, Stanisław Kowieski (umiał pisać), Bartłomiej Borkowski + Franciszka z Nowosielskich, Jakub Kowieski, Józef Kowieski, Wojciech Borkowski + Małgorzata z Borkowskich, Jakub Borkowski, Wawrzyniec Chromiński + Tekla z Nowosielskich, Andrzej Górski (pochodził z Głuchówka, par. Mordy) + Julianna z Celińskich, Jan Jasiński, Antoni Paweł Kowieski + Brygida z Zielonków (zm. w 1812 r.), Stanisław Zdanowski, Kacper Borkowski (umiał pisać), Wojciech Borkowski, Antoni Lipiński, Jan Dąbrowski + Wiktoria z Ługowskich (w 1815 był żołnierzem Wojsk Polskich, wcześniej mieszkał na komornym), Stanisław Borkowski. Wojciech Borkowski + Magdalena z Borkowskich, Łukasz Borkowski (w 1812 r. miał lat 70) + Anna z Dziewulskich (lat 30 w 1812 r.), Maciej Borkowski, Franciszek Borkowski + Marianna z Borkowskich, Piotr Borkowski + Marcela z Borkowskich, Szymon Borkowski + Małgorzata z Borkowskich, Jan Borkowski + Marianna z Jasińskich, Adam Borkowski + Jadwiga z Kowieskich, Piotr Borkowski + Marianna z Lipińskich, Antoni Borkowski + Apolonia z Dziewulskich, Józef Chromiński + Franciszka z Borkowskich, Wiktor Krasuski, Paweł Borkowski, Mikołaj Borkowski + Marianna z Jastrzębskich, Felicjan Borkowski, Fabian Borkowski, Jędrzej Zajączkowski, Jan Cielemęcki + Wiktoria z Rzążewskich, Jan Zdanowski + Marianna z Wysokińskich, Mateusz Chojecki + Weronika z Mościbrodzkich, Jan Bzowski (umiał pisać) + Marianna z Cielemęckich, Antoni Borkowski (burgrabia łukowski), Daniel Rościszewski, Józef Wielgórski s. Andrzeja + Marianna Buczek (włościanka) z Bzowa, Adam Chojecki + Julianna z Iwanowskich, Franciszek Wielgórski, Jędrzej Wielgórski (zm. w 1811 r.) + Barbara, Mikołaj Chromiński, Jan Borkowski, Maciej Smuniewski, Paweł Chromiński + Teresa z Rytlów, Antoni Lubiszewski, Franciszka z Egierszdorfów, wdowa po Franciszku Markowskim, Nazwa miejscowości Choja: Chromna: Cielemęc: Czuryły: Dziewule: Grodzisk: Iwanów: Iwanów Kijki: Iwanów Przywary: Izdebki Błażeje: Izdebki Kosmy: Rodziny w aktach zbuczyńskiego USC opisane jako szlacheckie Baltazar Chojecki + Katarzyna z Jastrzębskich, Jan Wysokiński + Wiktoria z Tchórzewskich, Szymon Chojecki, Kacper Skwierczyński, Franciszek Soszyński, Franciszek Chojecki + Marianna z Wielgórskich, Jan Zdanowski, Wojciech Zdanowski, Jakub Chojecki + Ewa z Ługowskich, Wojciech Izdebski + Franciszka ze Zdanowskich, Tomasz Chojecki, Jakub Zdanowski, Aleksander Niemczynowski + Marianna z Jastrzębskich, Wojciech Niemczynowski, Wiktor Chojecki, Ignacy Borkowski + Agnieszka z Chojeckich, Franciszek Zdanowski, Stanisław Zdanowski, Adam Modrzewski, Józef Chromiński, Mateusz Chrominski, Andrzej Chromiński + Magdalena z Jastrzębskich, Antoni Borkowski + Anastazja z Opolskich, Szczepan Chromiński, Wawrzyniec Chromiński, Michał Chromiński + Agnieszka z Wysokińskich, Jan Chromiński, Franciszek Chromiński + Angela z Borkowskich, Wojciech Celiński, Maciej Borkowski, Ludwik Chromiński, Grzegorz Chromiński (zm. Przed 1812 – brak w aktach) + Marianna z Oknińskich (w maju 1812 r. wdowa okazała syna, którego zapisano, że był synem Grzegorza), Ignacy Chromiński + Agnieszka z Jastrzębskich, Jan Celiński + Teresa z Jasińskich, Maciej Chromiński, Edmund Brzeziński + Tekla z Jastrzębskich, Filip Cielemęcki + Agnieszka z Palińskich, Paweł Cielemęcki + Wiktoria z Cielemęckich, Adam Bzowski + Katarzyna z Wielgórskich, Feliks Borkowski, Michał Głuchowski (w służbie zostający), Grzegorz Cielemęcki, Szymon Mościbrodzki + Angela z Rzążewskich, Wojciech Turski (pochodził z Olszewnicy par. Trzebieszów) + Marianna z Cielemęckich, Walenty Cielemęcki + Anna z Borkowskich, Andrzej Cielemęcki, Jan Cielemęcki Stanisław Egierszdorff + Kordula z Jaroszewskich, Jan Markowski + Franciszka z Egierszdorfów, Łukasz Jastrzębski – ekonom w Czuryłach. Jan Dziewulski + Małgorzata z Danowskich, Ludwik Krasuski + Magdalena z Borkowskich, Franciszek Dziewulski + Franciszka z Grodzickich, Krzysztof Grodzicki, Jakub Dziewulski, Antoni Dziewulski + Justyna z Dąbrowskich, Stanisław Radomyski, Andrzej Olszewski, Franciszek Borkowski, Jędrzej Dziewulski, Jan Borkowski + Tekla z Dziewulskich, Antoni Jasiński, Wojciech Grodzicki, Wojciech Dziewulski + Rozalia z Kisielińskich, Antoni Dziewulski + Angela z Krasuskich, Michał Dziewulski, Wojciech Nowosielski, Walenty Dziewulski + Ewa z Dziewulskich, Jakub Dziewulski + Franciszka z Koziestańskich, Jan Chromiński (umiał pisać), Stefan Grodzickich, Maciej Grodzicki + Teresa z Siestrzewitowskich, Stanisław Chromiński + Angela z Radomyskich, Piotr Skolimowski (w 1812 r., we dworze w Dziewulach pełnił funkcję pisarza), Walenty Grodzicki + Ewa z Dziewulskich, Franciszek Koziestański, Jan Dziewulski + Aniela z Krasuskich, Franciszek Leon Grodzicki, Jan Grodzicki, Maciej Szyszkowski (na ekonomii), Kazimierz Grodzicki + Józefa z Rzążewskich, Wojciech Grodzicki + Łucja z Tchórzewskich, Mateusz Grodzicki (l. 74, zm. w 1811 r.), Franciszek Grodzicki, Wojciech Grodzicki (II) Maciej Iwanowski + Kunegunda z Roźnieckich, Jędrzej Iwanowski, Stanisław Iwanowski, Mateusz Iwanowski + Antonina z Radomyskich, Jan Rzążewski, Marcin Radzikowski, Paweł Iwanowski, Józef Czerski, Jakub Radzikowski + Marianna Sobiczewska, Paweł Okniński, Felicjan Rzążewski + Agnieszka z Jasińskich, Mateusz Iwanowski, Stanisław Jankowski + Franciszka (l. 50, zm. w 1811 r.), Michał Iwanowski, Stanisław Tarkowski, Baltazar Izdebski + Marianna z Tarkowskich, Jędrzej Iwanowski, Mikołaj Iwanowski, Maciej Iwanowski, Małgorzata z Piotrowskich + Franciszek Sobiczewski, Feliks Sobiczewski (bracia rodzeni) + Konstancja z Piórów, Walenty Rzążewski, Wojciech Izdebski (zm. w 1811 r., przeżywszy lat 50), Mateusz Izdebski + Salomea z Izdebskich, Ludwik Izdebski, Baltazar Izdebski, Józef Chmielewski, Józef Izdebski, Franciszek Izdebski + Barbara z Rzążewskich, Mateusz Izdebski + Katarzyna z Moczybrodzkich, Wawrzyniec Sobiczewski, Ignacy Izdebski, Paweł Radzikowski + Katarzyna z Wysokińskich, Wojciech Izdebski, Paweł Radzikowski + Marianna z Izdebskich, Fabian Izdebski + Julianna z Izdebskich, Nazwa miejscowości Izdebki Wąsy: Januszówka: Jasionka: Koziestany: Krzesk Królowa Niwa: Lipiny: Ługi Gołacze: Ługi Małe: Ługi Rętki: Rodziny w aktach zbuczyńskiego USC opisane jako szlacheckie Antoni Wysokiński, Wojciech Krasuski, Franciszek Radzikowski + Julianna z Wysokińskich, Jakub Iwanowski + Marianna z Kwiatkowskich, Mateusz Sobiczewski, Marcin Krasuski, Paweł Izdebski + Salomea ze Skolimowskich, Florian Izdebski, Maciej Krasuski + Marianna z Sobiczewskich, Józef Izdebski, Tomasz Iwanowski + Marianna z Cielemęckich, Jan Krasuski, Wojciech Krasuski + Angela z Radzikowskich, Baltazar Izdebski, Wojciech Pióro + Franciszka z Królikowskich, Stanisław Radzikowski, Kazimierz Rzewuski – (ur. w 1765 r.) komornik ziemi mielnickiej, wójt gm. Izdebki Kośmidry, umiał pisać + Helena z Wielgórskich, Stanisław Rzewuski (umiał pisać), Roch Izdebski (jego córka Petronela miała męża Ignacego Izdebskiego wziętego na kanton w 1808 r. przez Austriaków), Tomasz Ostojski, Adam Izdebski + Konstancja ze Świderskich, Jan Kuzakiewicz + Urszula z Oleńskich, Stanisław Wysokiński + Agnieszka z Piórów, Maciej Pióro + Gertruda z Izdebskich, Jan Płudowski + Marianna z Izdebskich, Aleksnder Kalicki + Franciszka z Izdebskich, Maciej Kalicki + Eleonora z Modrzewskich, Jędrzej Izdebski, Piotr Modrzewski (umiał pisać), Fabian Izdebski + Agnieszka z Cielemęckich (zm. w 1813 r.) + Katarzyna z Chromińskich, Fabian Izdebski + Agnieszka z Iwanowskich, Jan Tchórzewski + Eleonora z Pogonowskich (ślub w 1811 r.), Bartłomiej Pióro, Wojciech Izdebski, Józef Izdebski, Michał Pióro + Franciszka z Ostojskich Tchórzewska, Karol Izdebski + Joanna z Iwanowskich, Jan Izdebski + Agnieszka z Tchórzewskich, Jan Ostojski + Konstancja z Rzążewskich, Maciej Krasuski + Krystyna z Raczyńskich, Szymon Izdebski + Rozalia z Sobiczewskich, Franciszek Izdebski, Franciszek Krasuski, Andrzej Izdebski, Łukasz Wysokiński, Bartłomiej Pióro, Jakub Ławecki + Ewa z Oknińskich, Jan Radomyski + Antonina z Dziewulskich, Antoni Dziewulski, Franciszek Borkowski, Wojciech Płudowski, Jan Grodzicki, Kazimierz Płudowski, Sobiesty Zdanowski + Magdalena z Oknińskich, Jakub Dziewulski, Jakub Dziewulski + Marianna z Dziewulskich, Antoni Radomyski, Józef Ławecki + Magdalena z Borkowskich, Maciej Borkowski, Jakub Jasiński + Józefa z Wysokińskich, ich syn Franciszek Jasiński + Agata z Jastrzębskich, Franciszek Jasiński + Gertruda z Nowińskich, Maciej Jasiński (zm. w 1811 r., l. 50), Szymon Borkowski, Paweł Chromiński + Angela z Borkowskich, Stanisław Chromiński + Kunegunda z Dziewulskich, Tomasz Jasiński, Piotr Borkowski + Agnieszka z Literaków, Leon Zakrzewski + Barbara z Wolińskich, Adam Borkowski + Marianna z Chromińskich, Szymon Borkowski, Jan Jasiński + Marianna z Kurowskich, Michał Jasiński (umiał się podpisać), Marcin Siestrzewitowski + Wiktoria z Tchórzewskich (zm. w 1814 r.) + Marianna z Jasińskich, Mateusz Chromiński, Felicjan Jasiński, Leon Borkowski + Anna z Borkowskich, Jędrzej Jastrzębski, Franciszek Siestrzewitowski, Antoni Borkowski, Mateusz Chmielewski (ekonom w dworze), Jakub Jasiński + Józefa z Nowosadków, Marcin Jastrzębski, Marcin Kowieski, Wojciech Nowaczyński (w 1815 r. ekonom we dworze) + Wiktoria ze Smuniewskich, Tomasz Koziestański, Kazimierz Dziewulski + Kuneguda z Oknińskich, Wawrzyniec Dziewulski + Zuzanna z Radomyskich, Fabian Koziestański, Jan Koziestański + Angela z Dziewulskich, Marcin Radzikowski, Józef Lipiński + Anna z Lipińskich, Jan Lipiński, Michał Wiśniowski, Maciej Danewicz + Katarzyna z Parzyniewskich, Jan Zawadzki + Marianna z Korzeniewskich, Stanisław Korzeniewski + Marianna z Kwiecińskich (na komornym w 1815), Jan Ługowski + Katarzyna z Borkowskich (zm. w 1815 r.), Sebastian Ługowski, Grzegorz Ługowski, Jędrzej Ługowski. Maciej Ługowski + Ludwika z Lipińskich, Walenty Ługowski, Franciszek Ługowski, Maciej Ługowski + Ludwika z Lipińskich, Michał Ługowski + Teresa z Borkowskich, Bartłomiej Ługowski, Wincenty Ługowski, Piotr Ługowski + Franciszka z Piórów, Stanisław Ługowski, Marcin Ługowski + Marianna z Chromińskich, Jan Ługowski, Dominik Borkowski, Nazwa miejscowości Ługi Wielkie: Modrzew: Olędy: Okniny: Ostoje: Pióry Pytki: Pióry Wielkie: Pogonów: Rodziny w aktach zbuczyńskiego USC opisane jako szlacheckie Adam Ignatowicz, Bartłomiej Chromiński, Stanisław Ługowski + Katarzyna z Lipińskich, Mateusz Chromiński + Marianna z Jasińskich, Stanisław Jeżewski, Michał Strus, Jan Ługowski + Marianna z Ługowskich, Wojciech Strus + Marianna z Jastrzębskich, Walenty Ługowski, Szymon Strus, Wojciech Ługowski + Franciszka ze Strusów, Jan Tchórzewski, Jan Ługowski + Franciszka z Lipińskich, Michał Strus, Grzegorz Ługowski + Magdalena z Tarczewskich (zm. w 1811 r., l. 42), Józef Tchórzewski + Marianna z Ługowskich, Jan Ługowski + Weronika ze Strusów, Szymon Ługowski + Barbara z Borkowskich, Franciszek Celiński, Walenty Tarczewski, Michał Ługowski (umiał pisać), Franciszek Radzikowski, Antoni Rzewuski + Marianna z Ostojskich, Józef Radzikowski, Kazimierz Rzążewski, Maciej Borkowski + Wiktoria z Rzewuskich, Jacenty Rzążewski + Agnieszka z Piórów, Paweł Modrzewski + Małgorzata z Radzikowskich, Antoni Rzążewski, Bonifacy Radzikowski, Józef Skulimowski, Tadeusz Skulimowski, Mikołaj Radzikowski, Antoni Radzikowski + Marianna z Jasińskich, Jędrzej Rzążewski (zm. w 1811 r., l. 24), Maciej Sobiczewski, Jan Borkowski + Agata z Piórów, Ignacy Modrzewski + Eleonora z Tchórzewskich, Stanisław Radzikowski, Benedykt Radzikowski (zm. w 1811 r., l. 76), Jan Radzikowski + Wiktoria z Borowskich, Paweł Modrzewski + Marianna z Radzikowskich, Wawrzyniec Radzikowski + Apolonia z Wysokińskich, Hieronim Modrzewski, Mateusz Radzikowski, Maciej Rzążewski + Ludwika z Radzikowskich, Jędzrzej Krasuski + Joanna z Biernackich, Tomasz Skolimowski, Adam Olędzki + Antonina z Piórów, Marcin Olędzki, Adam Olędzki (drugi) umiał pisać, Mateusz Rzążewski, Marcin Rzążewski, Piotr Okniński + Ewa z Okińskich, Paweł Okniński + Marianna z Krasuskich, Jędrzej Okniński + Franciszka z Jastrzębskich, Franciszka Oknińska + Stanisław Zdanowski, s. Jakuba i Franciszki z Ługowskich, Jan Zdanowski, Stanisław Okniński (wójt gminny w 1812, umiał pisać), Szymon Okiński, Adam Okniński + Franciszka z Jastrzębskich, Kazimierz Okniński + Katarzyna z Oknińskich, Jan Okniński, Walenty Osiński (wyrobkiem się trudniący w 1811 r.), Szymon Tchórzewski + Franciszka z Oknińskkich, Franciszek Okiński + Marianna z Oknińskich, Michał Okniński + Marianna z Oknińskich, Antoni Okniński + Wiktoria z Izdebskich, Paweł Tchórzewski, Andrzej Jezierski + Tekla z Oknińskich, Jacenty Okniński + Małgorzata z Oknińskich, Jan Krasuski + Katarzyna z Borkowskich I v. Grodzicka, Szymon Ostojski, Mateusz Żurawski + Franciszka z Borkowskich, Antoni Jastrzębski + Angela z Oknińskich, Wojciech Okniński, Tomasz Okniński, Mateusz Żurawski, Mateusz Okniński + Marianna z Koziestańskich, Jan Krasuski + Eleonora z Dąbrowskich, Antoni Krasuski, Jan Wiśniowski + Julianna z Tchórzewskich, Adam Jastrzębski, Paweł Okniński + Franciszka z Dziewulskich, Tymon Okniński, Jakub Izdebski + Franciszka, Jan Ostojski – ojciec Jozafata Ostojskiego + Agnieszka z Modrzewskich, Antoni Borkowski + Marianna z Radzikowskich, Kazimierz Ostojski, Szymon Ostojski + Brygida z Ostojskich (zm. w 1811 r., l. 40), Bonifacy Królikowski, Michał Ostojski + Marianna z Rzewuskich, Karol Ostojski (umiał się podpisać) + Julianna z Koziestańskich, Józef Ostojski, Kazimierz Izdebski, Walenty Królikowski + Anna z Iwanowskich, Antoni Pióro + Agnieszka z Sobiczewskich, Piotr Borkowski, Mateusz Pióro, Maciej Pióro, Jan Głuchowski + Franciszka z Izdebskich, Aleksander Soszyński, Mateusz Pióro, Piotr Borkowski, Tomasz Karwowski + Balbina z Biernackich, Filip Pióro, Ignacy Pióro, Jan Pióro, Michał Sobiczewski, Wojciech Soseński + Tekla z Głuchowskich, Piotr Pióro, Łukasz Pióro, Tomasz Pióro, Feliks Romiszewski – porucznik b. Kawalerii Narodowej lat 43 właściciel cz. Piór Wielkich + Regina z Kiermontów – jego świadkiem był Teodor Obrębski z Tarkowa w par. Przesmyki . Paweł Pogonowski, Fabian Radzikowski, Adam Borkowski, Tomasz Krasuski, Wojciech Pogonowski (umiał się podpisać), Antoni Pogonowski, Józef Krasuski (umiał pisać) + Marianna z Balikiewiczów, Andrzej Wysokiński, Piotr Pogonowski + Marianna z Wielgórskich, Tomasz Pogonowski (ur. w 1745 r. umiał pisać), Maciej Nazwa miejscowości Rodziny w aktach zbuczyńskiego USC opisane jako szlacheckie Orzełowski, Jędrzej Orzełowski, Wojciech Orzełowski + Rozalia z Dziewulskich, Michał Dziewulski, Jakub Pogonowski (umiał pisać) + Anna z Chromińskich, Adam Pogonowski + Marianna z Ryszkowskich, Antoni Dziewulski, Tomasz Wysokiński + Wiktoria z Orzełowskich, Wojciech Zdanowski, Mateusz Pogonowski + Marianna z Tchórzewskich, Franciszek Pogonowski + Franciszka z Wysokińskich, ich syn Joachim Pogonowski + Marianna z Pogonowskich Pogonowska, Józef Jakub Jasiński + Salomea z Wysokińskich, Franciszek Pogonowski + Marianna z Soszyńskich Radzikowska, Franciszek Zdanowski, Grzegorz Borkowski, Mikołaj Dziewulski, Jan Czerski + Marianna z Kisielińskich, Kazimierz Borkowski + Marianna z Jasińskich, Jan Orzełowski, Grzegorz Krasuski, Tomasz Zdanowski, Jakub Zdanowski + Rozalia za Świeszewskich – ich syn Franciszek + Franciszka z Kisielińskich córka Grzegorza + Katarzyny z Krasuskich z Pogonowa, , Maciej Rzążewski, Andrzej Radomyski, Stanisław Wiśniowski + Judyta z Radomyskich, Szymon Wiśniowski, Franciszek Radomyski, Marianna z Radomyskich + Mateusz Radomyski s. Piotra i Katarzyny z Tchórzewskich, Wojciech Radomyski + Cecylia z Jasińskich, Wojciech Nowosielski + Marianna z Wiśniowskich, Tomasz Borkowski + Małgorzata z Radomyskich Dziewulska (ślub w 1811 r.), Jan Radomyski + Judyta Wiśniowska, Tomasz Jastrzębski + Elżbieta z Różyckich, Jędrzej Radomyski, Tomasz Radomyski + Anna z Oknińskich, Józefat Radomyski (umiał pisać), Bonawentura Krasuski (umiał pisać), Józef Radomyski + Marianna z Oknińskich, Jędrzej Radzikowski, Ludwik Radomyski + Radomyśl: Rozalia z Radomyskich, Mikołaj Radomyski + Anna z Oknińskich, Stanisław Wiśniowski, Kajetan Nowosielski, Grzegorz Chromiński + Magdalena z Dziewulskich, Mateusz Jasiński + Wiktoria z Osińskich, Stanisław Dziewulski + Julianna z Radomyskich, Kazimierz Krasuski + Małgorzata z Radomyskich, Jan Zalewski + Antonina z Płudowskich, Grzegorz Izdebski, Ludwik Zdanowski + Katarzyna z Lipińskich, Mateusz Borkowski + Antonina z Tchórzewskich, Jan Mostowski, Szymon Wiśniowski, Łukasz Wiśnowski + Józefa z Wiśniowskich, Mikołaj Nowosielski, Franciszek Borkowski, Wawrzyniec Wiśniowski + Franciszka z Tchórzewskich, Tomasz Radomyski + Anna z Żurawskich, Marcin Radomyski, Maciej Radzikowski (zm. w 1811 r., l. 39) + Franciszka z Radzikowskich, Paweł Rzążewski, Piotr Borkowski + Julianna z Radzikowskich, Piotr Wysokiński (umiał Radzików Kornica: pisać), Karol Borkowski, Antoni Radzikowski, Grzegorz Izdebski + Marianna z Trębickich, Jakub Cielemęcki, Franciszek Radzikowski, Piotr Wielgórski, Mateusz Tchórzewski, Jan Głuchowski, Łukasz Lipiński (umiał pisać), Fabian Borkowski (umiał pisać), Jan Oczko + Marianna z Czesnych, Jan Radzikowski, Radzików Oczki: Michał Radzikowski (umiał pisać), Jędrzej Wysokiński, Franciszek Tarkowski, Maciej Wysokiński + Wiktoria z Radzikowskich, Adam Wysokiński + Angela z Tchórzewskich, Maciej Radzikowski, Wawrzyniec Krasuski (umiał pisać) + Agnieszka z Modrzewskich, Sylwestry Radzików Stopki: Głuchowski, Bartłomiej Radzikowski + Agnieszka z Olędzkich, Maciej Wysokiński + Rozalia z Tchórzewskich, Paweł Radzikowski + Petronela z Chromińskich, Wojciech Wiegórski + Franciszka z Modrzewskich, Wojciech Radzikowski, Filip Rzążewski + Rozalia z Radzikowskich, Fabian Radzikowski, Józef Radzikowski + Wiktoria z Soszyńskich, Adam Polkowski, Antoni Radzikowski + Apolonia z Borkowskich, Piotr Borkowski, Jan Radzikowski + Marianna z Krasuskich, Michał Ługowski, Michał Strus, Maciej Radzikowski, Grzegorz Polkowski, Grzegorz Benedyktowicz, Józef Radzikowski + Agnieszka z Patejów, Andrzej Radzikowski, Szymon Radzikowski + Józefa ze Skwierczyńskich, Antoni Radzików Wielki: Polkowski, Mateusz Radzikowski, Tomasz Chojecki, Wojciech Jastrzębski, Maciej Radzikowski + Barbara z Soszyńskich (zm. w 1811 r.), Ignacy Radzikowski + Marianna z Radzikowskich, Walenty Radzikowski + Julianna z Olędzkich, Maciej Borkowski, Stanisław Radzikowski (umiał pisać), Jan Radzikowski + Marianna z Radzikowskich, Jędrzej Radzikowski + Marianna z Radzikowskich, Wawrzyniec Radzikowski, Maciej Radzikowski, Antoni Polkowski + Marianna z Radzikowskich (zm. w 1811 r.), Kazimierz Strus + Helena z Koziestańskich, Maciej Tchórzewski + Antonina Rzążew: z Rzążewskich, Adam Rzążewski + Aniela z Radzikowskich, Kazimierz Nazwa miejscowości Rodziny w aktach zbuczyńskiego USC opisane jako szlacheckie Chromiński, Jakub Rzążewski + Rozalia z Rzążewskich, Michał Rzążewski, Walenty Krasuski (umiał pisać), Jakub Borkowski, Jan Chromiński, Tomasz Celiński + Agnieszka z Kurowskich, Walenty Chromiński (zm. w 1811 r., l. 60), Tadeusz Rzążewski, Tadeusz Koziestański + Angela z Oknińskich, Stanisław Chojecki + Józefa ze Skwierczyńskich, Stanisław Rzążewski + Marianna z Chromińskich, Tomasz Chojecki, Wojciech Domański, Jan Kanty Borkowski + Małgorzata z Borkowskich, Leon Borkowski, Jan Rzążewski, Walenty Rzążewski + Wiktoria z Chojeckich, Ignacy Rzążewski, Maciej Ługowski, Angela z Oknińskich + Tadeusz Koziestański, syn Franciszka Koziestańskiego i Marianny z Rzążewskich, Stanisław Chromiński, Krzysztof Domański + Marianna z Izdebskich (zm. w 1811 r., l. 26) + Łucja z Lipińskich (ślub w 1811 r.), Michał Domański (zm. w 1811 r., l. 70), Wojciech Domański, Mateusz Domański, Szczepan Domański, Franciszek Radzikowski + Kunegunda z Bzowskich, Kacper Rzążewski (zm. w 1811 r., l. 58), Antoni Chromiński (umiał pisać), Jan Radzikowski (umiał pisać) + Marianna ze Skwierczyńskich, Stanisław Lipiński (zm. w 1811 r., l. 70,), Fabian Radzikowski, Mateusz Izdebski + Katarzyna z Rzążewskich, Maciej Rzążewski + Marianna z Jasińskich, Szymon Radzikowski + Marianna z Rzążewskich, Józef Kurowski, Paweł Rzążewski, Paweł Sobiczewski + Magdalena z Izdebskich, Stanisław Krzymowski (dziedzic Krzymoszów), Andrzej Sobiczewski, Maciej Sobiczewski + Antonina z Radzikowskich, Marcin Sobiczewski + Wiktoria z Krasuskich, Mikołaj Sobiczewski + Barbara z Izdebskich, Tomasz Sobiczewski, Łukasz Sobiczewski + Antonina z Domańskich, Mateusz Sobiczewski, Mateusz Grodzicki, Paweł Maciejowski + Rozalia z Sobiczewskich, Maciej Sobiczewski + Marianna z Domańskich, ich Jan Sobiczewski (zm. w 1811 r., l. 28), Augustyn Krasuski + Angela z Sobiczewskich, Sobicze: Adam Sobiczewskim (zm. w 1811 r., l. 80), Franciszek Sobiczewski + Ewa z Ługowskich, Walenty Sobiczewski, Grzegorz Ostojski, Mikołaj Sobiczewski + Katarzyna z Biernackich, Józef Radzikowski, Michał Izdebski, Bartłomiej Sobiczewski + Marianna z Kalkowskich, Piotr Wysokiński, Łukasz Zambraniczak Sobiczewski + Antonina z Ługowskich, Benedykt Pióro, Jan Turski + Agata z Sobiczewskich, Łukasz Borkowski, Józef Borkowski + Marianna z Tarkowskich, Wojciech Jastrzębski, Antoni Radzikowski + Katarzyna z Tarkowskich, Wincenty Ługowski, Tarcze: Leon Jastrzębski + Agata ze Zdanowskich, Maciej Tarczewski + Anna z Radzikowskich, Jan Borkowski (zm. w 1811 r., miał 67 lat), Jakub Borkowski, Wawrzyniec Chromiński, Kazimierz Tchórzewski + Marianna z Radzikowskich, Wojciech Kurowski, Michał Łazowski, Franciszek Tchórzewski, Antoni Tchórzewski, Mateusz Oliński (na ekonomii), Jacek Chromiński, Antoni Wojtkowski, Wincenty Wielgórski + Tercjanna Tchórzew: z Tchórzewskich, Franciszek Grochowski + Marianna z Pogonowskich, Tomasz Zawski + Aniela z Jastrzębskich, Tchórzew Główki: Piotr Siekierzyński, Kazimierz Tchórzewski, Błażej Tchórzewski, Piotr Chromiński, Paweł Tarkowski,, Franciszek Grochowski + Marianna z Pogonowskich, Franciszek Kurowski, Jacenty Chromiński (umiał pisać), Daniel Tchórzewski + Józefata z Kurowskich, Wojciech Jastrzębski + Tchórzew Plewki: Marianna z Pogonowskich, Józef Izdebski + Elżbieta z Izdebskich, Jan Chromiński, Wojciech Jasiński, Paweł Jankowski, Julian Tarkowski, Jan Modrzewski + Franciszka z Krasuskich, Tomasz Modrzewski + Marianna z Krasuskich, Szymon Tchórzewski, Wojciech Jastrzębski + Katarzyna z Pogonowskich, Franciszek Tchórzewski, Antoni Izdebski + Łucja z Wysokińskich, Wojciech Kurowski, Kazimierz Tchórzewski, Michał Łazowski, Jóżef Domański, Maciej Tchórzew Rogale: Izdebski, Antoni Chromiński + Anna z Heników (była rodzoną siostrą Jan Henika – chirurga powiatowego z Łosic), Adam Izdebski + Łucja z Wysokińskich, Antoni Tchórzewski + Rozalia z Tchórzewskich, Wesółka Wawrzyniec i Wiktoria z Rzewuskich Lisieccy. Wielgórz (także Jan Krasuski, Jakub Wielgórski (służył we dworze) + Agnieszka z Sobiczewskich, Wielgórz Kowiesy): Jędrzej Tomkowski, Marcin Tchórzewski, Idzi Tarkowski, Jan Borkowski + Józefa Nazwa miejscowości Wiśniew: Wólka Kamienna: Zabłocie: Zawady: Zbuczyn: Zdany: Żurawieniec: Nazwa miejscowości Borki Kosiorki: Borki Kosy: Borki Paduchy: Borki Sołdy: Borki Świercze: Borki Wyrki: Bzów: Cielemęc: Ciosny: Czuryły: Rodziny w aktach zbuczyńskiego USC opisane jako szlacheckie z Tarczewskich (mieszkali pod numerem pierwszym), Maciej Wysokiński, Jan Tchórzewski + Marianna z Tchórzewskich, Łukasz Chromiński + Marianna z Wielgórskich, Piotr Wysokiński + Elżbieta (zm. w 1811 r., l. 60), Kajetan Wysokiński + Krystyna z Radzikowskich, Franciszek Tarkowski, Józef Chromiński + Marianna z Olędzkich, Jan Wysokiński (umiał pisać), Piotr Kosiński + Salomea z Chrościechowskich (w 1812 r. urodziła się ich córka Salomea Wincenta, świadek na chrzcie Augustyn Frech – sekretarz podprefekta pow. siedleckiego), Kazimierz Stanisławowski (ogrodnik), Onufry Jastrzębski + Katarzyna ze Świeszewskich, Antoni Strus (w 1812 r., w służbie za pisarza), Walenty Radomyski + Marianna z Wielgórskich, Leon Okniński, Jakub Dziewulski + Marianna z Radomyskich, Maciej Okniński, Jędrzej Wielgórski, Walenty Wielgórski, Bonawentura Krasuski, Fabian Radzikowski, Wincenty Domański + Tekla z Okińskich, Bonifacy Krasuski, Fabian Radomyski + Małgorzata z Oklińskich, Tomasz Okniński (zm. l. 73 w Siedlcach, w stodole będąc pokąsanym od wilka wściekłego), Jan Okniński + Katarzyna z Chromińskich, Augustyn Okniński, Jan Zdanowski, Wojciech Wielgórski + Marianna z Dziewulskich, Józef Mystkowski + Anna z Zabłockich, Michał Niemira (w 1811 r. miał 45 lat, poseł powiatu siedleckiego, były skarbnik ziemi mielnickiej), Jan Niemira – obydwaj niezamężni. Antoni Tomaszewski, Stanisław Iwanowski, Józef Borkowski (umiał pisać), Adam Borkowski, Sebastian Kwiatkowski, Stanisław Pogonowski, Feliks Dmowski + Katarzyna ze Skupiów, Wojciech Kozłowski, Wincenty Tchórzewski, Piotr Modrzewski, Mateusz Karwowski + Józefa z Kądziorów, Cyprian Turski, Dominik Kożuchowski + Tekla z Łazowskich, Ludwik Jastrzębski, Józef Kowalewski + Apolonia z Adamskich, Jakub Zdanowski, Paweł Zdanowski, Maciej Lipiński + Jadwiga z Markowskich, Tomasz Zdanowski + Katarzyna z Ługowskich, Franciszek Izdebski, Mateusz Izdebski, Szymon Zdanowski + Franciszka z Modrzewskich - rodzice Antoniego Zdanowskiego, Jan Zdanowski, Wojciech Zdanowski + Eleonora z Oklińskich, Kacper Zdanowski + Marianna z Ługowskich, Ludwik Siestrzewitowski, Tomasz Zdanowski + Brygida z Jasińskich, Andrzej Zdanowski + Marianna z Ługowskich, Paweł Ługowski + Teresa z Chromińskich, Adam Zdanowski, Tomasz Zdanowski + Marianna z Borkowskich, Piotr Jasiński, Tomasz Soszyński, Stefan Jasiński + Marianna z Ługowskich, Józef Siestrzewitowski + Julianna z Radzikowskich, Maciej Lipiński, Fabian Zdanowski (umiał pisać), Kajetan Adamski, cześnik owrucki, w 1811 r. miał lat 70 (umiał pisać), Antoni Adamski + Józefa z Łaniewskich, Rodziny chłopskie Kuziak, Żelaziński, Duk, Grabowski (szewc 1811), Duk, Grzegorzowski (przychodźca ze wsi Płonna par. Międzyrzec), Grzetowski (szewc w 1813 r.), Zabadała, Kargolczuk, Markowicz, Zabadała, Buczak, Baran, Ślepowroński (kowal), Koralczuk, Stefaniak, Zbuczyński, Biarda, Poniatowski, Gawinkowski, Maksymiuk, Wiśniowski, Buczek, Klinkowski (kowal), Walkiewicz, Gawinkowski, Chybowski, Moraczewski, Stemborowski (tkacz), Morak, Cybularz, Jurek, Zbucki, Tarasiuk, Gorzałka, Wysocki, Łanowski, Złoch, Zajączkowski, Dionizy Pawłowicz (kowal), Próchenka, Olenkiewicz (wójt, mistrz tkacki), Ułanowski, Wysocki, Szymon Żakowski (w 1811 r. leśniczy we dworze w Cielemencu), Szymon Żukowski, Sapka, Józef Borkowski (obywatel, lat 29), Wojciechowski (kowal w 1815 r.), Wróbel, Pytel, Jarząb, Jarzębiak, Pawiński, Jackowski, Wróblewski, Dyl, Prochenka, Biardzki, Gębicki, Biarda, Dziewule: Grodzisk: Iwanów Kwasy: Izdebki Kosmy: Izdebki Kośmidry: Izdebki Wąsy: Jasionka: Karcze: Koziestany: Krzesk: Krzesk Królowa Niwa: Krzesk Nowa Wieś: Krzesk Nowy: Lipiny: Boczek, Dziewulak, Marczak, Gil, Wszołek, Olszyński, Paciorek, Olszewski, Golbiak, Michałowicz, Golec, Szoczkowicz, Nowakowski, Porzutka, Krystyniak, Baczek, Suczkowicz, Józef Poruczyński – ogrodnik przy dworze, Jerzy Chaładaj – owczarz dworski, Jóźwiak, Olszewski, Ciepielowski (furman we dworze w 1813 r.), Pawlik, Nowiński, Siemionek, Dąbrowski, Krzyszczak, Niedziółka, Wiśniecki, Sobczak, Gawinkowski, Prokopowicz, Piechowicz, Perka, Obuchowicz, Laskowski, Skuza (pasterz), Śledź, Oleskowicz, Mamcarz, Kondzior, Danielak, Jakimiak, Zbucki, Fiejczuk, Jamielak, Mazurczak, Mazurek, Barczak, Betlej, Chaimiak, Grzeszczak, Gorzkowski, Parzyniewski (obywatel, 1811 r.), Kurowski, Marciniak, Antoniuk, Antoniuk, Gorzkowski, Parzeniewski, Czapski, Szpakowski (służył we dworze), Kurowski, Leszczyński (kowal), Murak, Marciniuk, Jóźwiak, Michałowicz, Sierpiński, Czapla, Morela, Pawłowski, Troczewski (kowal w 1811 r.), Paciorek, Konopka, Pietruszewski, Wereszczeński, Dętka (w służbie dworskiej), Gil, Laskowski, Pacieżek, Knap, Leszkowicz, Laskowski, Wójtowicz, Pawłowski, Przęczek, Tomaszewski, Jaromin, Krasuski, Perka, Hejzyk, Krasuski, Boczek, Pietrzak, Sidorczuk, Podlipniak, Kowalczuk, Jęczmianek, Golbiak, Drugiel (furman we dworze), Danielak, Byczuk, Kowalczuk, Mamcarz, Pasiak, Jakimiak, Jędruszczak, Golec, Prokopiak, Dziedzic, Adam Hayka z m. Rymacze koło Lubomla na Wołyniu + Marianna Byczuk z Królowej Niwy – ślub 3 lutego 1811 r., Sidorczuk, Golbiak, Jagielak, Jurek, Olszewski, Guziak, Żuk (wójt dworski w 1811 r.), Zajączek, Grudziak, Pawlak, Guziak, Sawicki, Podlipniak, Miradek, Łysiak, Justyniak, Sikorski, Dziedziczak, Cisiak, Kondziora, Guziak, Zbucki, Mamcarz, Jagielak, Trukacz, Mamcarz, Kondzior, Żak, Zbucki, Kumornik, Pietrzak, Rosłan, Krzewski, Daciewicz, Krzywicki, Barczak, Duk, Kapelusz, Mścich, Klewek, Ostrowski, Rusińkowski, Mścichowski (wójt w 1811 r.), Pawlik, Zabadała, Moszczybrodzki, Stempkowski, Furman, Mościbrody: Bartczak, Janiszewski (kowal), Chojecki (furman), Woźniak, Łukasiak, Wasiluk, Skup, Wojciechowski (wójt w 1812 r.), Rusinek, Myrcha: Woźniak, Skowyrski, Skowerski, Myszka, Wardecki, Furmańczuk, Zbucki, Dołaciak, Marczak, Cichy, Ciszak, Buziak, Nowa Wieś: Walczuk, Okniny: Osiński, Dziewulak, Biarda, Złoch, Gębicki, Złoch, Pyzak, Biarda, Kozłowski, Próchenka, Jachymiak, Gębicki, Kozioł, Biardzki, Olędy: Pyziński, Pióry Pytki: Gała, Pióry Wielkie: Zarzycki (w służbie u Piotra Borkowskiego) Pogonów: Krzeski, Roslik, Wojciechowski, Gorzałek, Patej, Pruć, Rowicki, Kijkowski (szewc), Radzików Kornica: Wereszczakowski, Radzików Oczki: Rowiński, Tomczak, Radzików Stopki: Złoch, Ryk, Zdanikowski, Gębicki, Rówce: Łupież, Maciejczyk, Perka (vel. Pyrka), Biardzki, Pyrczyński, Rzążew: sławetny Konstanty Janow (szewc w 1812 r.) Stok Wiśniewski: Tuleja, Myrcha, Duk, Dyl, Sidoruk, Bryńczak (?), Tchórzew: Grudziak, Krypa, Gruda, Cmoch, Wisiński, Tchórzew Plewki: Wisiński, Chochowski, Bagiński, Tchórzew Rogale: Gorzała, Mikołajczuk, Żurawski, Ryszkowski, Pasiak, Zielechowski, Gluciak, Niedzielski, Trochymiak, Grzeszczuk, Żukowiak, Dropiak, Żelechowski, Filimon, Tarczewski, Wesółka: Osipiak, Michalak, Romanowski, Skulimowski, Dyl, Cetnar, Duk, Kulczak, Mydłek, Gałach, Pawlik, Wiśniew: Jurzykowski, Kowal, Jurzyk, Wereszczyński, Lisiewski, Chylik, Merszak, Wólka Kamienna: Wólka Wiśniewska: Zabłocie: Zawady: Żurawieniec: Kumorowski, Pycka, Duczek, Wójcik, Cybulski, Kędzierski, Mleczko (szewc), Leszniak, Wiewiórka, Gamaszak, Bryzek, Lisiecki, Grzebich, Wardzicki, Niedziółka, Głowacz (kowal), Budziak, Zabłudowski, Piechowicz, Sprzączak, Konopka, Przęczak, Walczak, Walczuk, Moskwiak, Golec, Ludwik Stanisławowski (ogrodnik dworski w 1811 r.), Mikołajczuk, Sierakowicz, Gruszczak, Pozadło, Oprządek, Kacprzak, Pawlik, Klimek, Komorowski, Zygadło, Woźniak, Skolimowski, Duk, Jasiński, Kadej, Maciak, Brzeziński, Reduch, Jakub Rajniak, Wawrzyniec Zdanikowski, Smoliński (kowal), Trochymiak (owczarz dworski, furman dworski), Jakimiak, Mamcarz, Kondzior vel. Kądziora, Cisiak, Cichy, Jan Targowski (parobek dworski) pochodził z Saratowa w Rosji + Ewa ze Sprzęczaków, Murawski (szewc), Zbucki, Golbiak, Głuszczak (furman dworski), Kalinowski, Liziak, Dołoziak, Stanisław Rafalski (kucharz we dworze), Wiakowski (furman), Łukasiak, Jędruszczak, Furmańczuk, Kornilak, Śledziuk, Ignacy Huta (garbarz we dworze w 1812 r.), Lesiewicz garbarz, Nazwa miejscowości Borki Kosiorki: Borki Paduchy: Borki Wyrki: Bzów: Cielemęc: Ciosny: Dziewule: Izdebki Kośmidry: Izdebki Wąsy: Jasionka: Krzesk: Krzesk Królowa Niwa: Lipiny: Ługi Wielkie: Modrzew: Mościbrody: Okniny: Pióry Wielkie: Radomyśl: Radzików Stopki: Radzików Wielki: Rówce: Rzążew: Tarcze: Tchórzew Rogale: Wólka Kamienna: Wólka Wiśniewska: Zabłocie: Zawady: Zbuczyn: Żydzi Jazew Majerowicz (arendarz), Icko Łachmanowicz (arendarz), Judko Ickowicz (arendarz), Gdal Idźkowicz (arendarz), Mosiek Moskowicz, Mośko Szmulowicz, Josef Jankielowicz, Erszko Lejzerowicz (arendarz), Erszko Ickowicz (arendarz), Eli Dawidowicz (arendarz), Abraham Berkowicz (przy rodzicach), Josek Erszkowicz (arendarz), Noel Boimowicz (arendarz), Benjamin Chaimowicz (winiarz), Lejba Beniowicz, Erszko Herszkowicz (arendarz), Mordko Moszkowicz (arendarz), Erszko Joskowicz, Erszko Beniaminowicz (arendarz), Hela Herszkowicz (arendarz), Lejzor Berkowicz (arendarz), Haiko Lejzorowicz (arendarz), Erszko Walowicz (arendarz), Wolf Lewkowicz, Mosiek Berkowicz (arendarz), Lejba Chaimowicz (arendarz), Berek Janklowicz (na pokomornem), Lejbus Dawidowicz (arendarz), Mosiek Gdalowicz, Szymcio Gdalowicz (arendarz), Herszko Szajowicz (arendarz), Matys Mendlowicz (arendarz), Mendel Szmulowicz (arendarz), Gdala Abrahamowicz (arendarz), Herszko Abrahamowicz (na pokomornem), Judno Zelkowicz (arendarz), Judka Moskowicz (arendarz), Moszko Szmulowicz, Major Boruchowicz (arendarz), Lejba Dawidowicz (arendarz), Chaim Bonczynim (arendarz), Moszko Berkowicz (arendarz), Kusel Snoskowicz (arendarz), Ankiel Judkowicz (handlarz), Szulim Ankielowicz (kramarz), Icek Srulowicz (rzeźnik), Nuchim Mordkowicz (handlarz), Moszko Matysowicz (handlarz), Erszko Jakubowicz, Kielman Lejzerowicz (młynarz), Josko Josefowicz (krawiec, potem w 1812 arendarz plebański, od 1816 dzierżawca propinacyjny w karczmie zbuczyńskiej), Ankiel Mordkowicz (kramarz), Herszko Oszejowicz (piekarz), Zelko Abramowicz (handlarz garnkami), Wulf Berkowicz (cyrulik), Wulf Abramowicz (cyrulik), Szulka Ankielowicz (karczmarz, handlarz solą), Janci Josefowicz Nazwa miejscowości Zdany: Żurawieniec: Żydzi (arendarz), Lejba Abramowicz, Erszko Majorowicz, Szmul Lachmanowicz, Aron Lejzorowicz (arendarz), Erszko Lejbowicz (arendarz), Załącznik nr 3 Dama i huzary57 Izdebki Wąsy Akt Urodzenia Roku tysiąc osiemset jedenastego, dnia siedemnastego miesiąca sierpnia, o godzinie pierwszej po południu – przed nami Kanonikiem Smoleńskim, proboszczem zbuczyńskim, urzędnikiem cywilnym gminy zbuczyńskiej, powiatu siedleckiego w departamencie siedleckim: Stawiła się urodzona Elżbieta Tchórzewska, panna licząca lat trzydzieści cztery, w Izdebkach Wąsach przy bracie zamieszkała, okazała nam dziecię swoje płci męskiej, które się urodziło w domu jego pod numerem trzydziestym, na dniu dwunastym miesiąca sierpnia o godzinie trzeciej z rana, roku bieżącego. Oświadczając, iż jest nieprawego łoża spłodzone, z niej i ojca niewiadomego, że życzeniem jej jest nadać mu imię Ludwik. Po uczynieniu powyższego oświadczenia i okazaniu nam dziecięcia swego, w przytomności urodzonego Krystiana Kenik, liczącego lat trzydzieści dwa, huzara pułku trzynastego JW. pułkownika Tulińskiego58 i urodzonego Ludwika Tratra, liczącego lat dwadzieścia siedem, huzara, podobnież pułku trzynastego i tegoż samego JW. pułkownika. Poczem, gdy matka i świadkowie oświadczając stawający przed nami, że pisać umieją, akt niniejszy urodzenia po przeczytaniu z niemi podpisaliśmy. /-/ Krystian Kenik Huzar /-/ Ludwik Trater Huzar 57 58 /-/ ks. Jakub Świeszewski Kanonik Smoleński Proboszcz zbuczyński Urzędnik cywilny APS, Akta stanu cywilnego gminy Zbuczyn pow. Siedlce, Akty urodzeń, małżeństw i zgonów w 1811 r., Akt urodzenia Ludwika Tchórzewskiego z 17 sierpnia 1811 r., sygn. 2, s. 261. 13 pułk jazdy huzarów dowodzony był przez pułkownika Józefa Tolińskiego. Jego sztab i jeden szwadron w latach 1809-1812 stacjonował w Siedlcach.